Η αγαπη μεσα απο τη σκοπια της επιστημης, η γιατι δεν υπαρχει
Καλησπερα σε ολα τα μελη.
Βρηκα προσφατα ενα αγγλοφωνο αρθρο που εκφραζει πραγματα που ηξερα και σκεφτομουν εδω και πολυ καιρο και ειπα να το μεταφρασω και να το αναρτησω εδω προς συζητηση (αν θεωρηθει απαραιτητο μπορω να αναρτησω και το πρωτοτυπο λινκ, δεν ειναι δικο μου το υλικο) . Η πηγη δεν ειναι καμια φοβερη και ειναι σε μεγαλο βαθμο και ψυχαγωγικη (vice) αλλα τουλαχιστον παρεχει ολη την βιβλιογραφια, μερη και ονοματα για να βγαλει οποιος ενδιαφερεται τα δικα του συμπερασματα με λιγη παραπανω ερευνα.
Λοιπον:
Αν εισαι ενας απο τους καταθλιπτικους μοναχικους ανθρωπους που δημοσιευουν στο facebook "ποιος γαμαει την αγιου βαλεντινου" σου εχω εξαιρετικα νεα: συμφωνα με την επιστημη η αγαπη δεν υπαρχει, αρα δεν εχεις λογο να σκας.
Επιστημονικη ερευνα σε θεματα ζευγαρωματος (σεξ) και συντροφικου δεσιματος στα ζευγαρια αφηνει λιγο χωρο για οποιαδηποτε εναλλακτικη.
Βεβαια η επιστημη δεν ειναι ενας μονολιθικος οργανισμος που συμφωνει πανω σε ολα τα θεματα. Επισης υποτιθεται οτι δεν μπορεις να αποδειξεις την ανυπαρξια ενος πραγματος ωστοσο ο Bill Nye φαινεται να απολαμβανει να επιχειρηματολογει για πραγματα που δεν υπαρχουν. Οποτε παρ'οτι δεν υπαρχει ανοιχτο ντιμπειτ περι υπαρξης της αγαπης θα λατρευα να παρουσιασω ενα τετοιο υποθετικο ντιμπειτ.
Απο τη μια θα ειχαμε τον Bill Nye (που επιχειρηματολογει περι ανυπαρξιας) και απο την αλλη τον Zack Braff και την Oprah.
Γινεται λογος στο interviews with psychologists (συνεντευξεις με ψυχολογους) σχετικα με ενα ειδος τρωκτικου που εφαρμοζει την τελεια μονογαμια σχεδον χωρις καμια εξαιρεση. Μαλιστα ειναι τοσο ολοκληρωτικα μονογαμικο που ο απολυτος συντροφικος δεσμος δημιουργειται αμεσως μετα το ζευγαρωμα. Οπως λεει η Abby Marsh, ψυχολογος στο πανεπιστημιο του Georgetown σε συγκριση με αλλα θηλαστικα το αρσενικο δεν εξαφανιζεται απλα, μενει. Λεγοντας αλλα θηλαστικα πιθανον εννοει εμας.
Οι επιστημονες λοιπον εκαναν βιοψια στον εγκεφαλο του τρωκτικου αυτου και βρηκαν παρα πολυ πυκνη συγκεντρωση δεκτών ωκυτοκυνης σε περιοχες του εγκεφαλου οπως ο επικλινης πυρηνας.Ο επικλινης πυρηνας ειναι το κεντρο ευχαριστησης του εγκεφαλου. Οταν ζευγαρωνουν εκκρινεται χειμαρρος ωκυτοκινης. Αυτο με τη σειρα του πλημμυριζει τον επικλινη πυρηνα με ντοπαμινη κανοντας το θηλυκο να βρισκει την παρουσια του συγκεκριμενου αρσενικου κοντα της ιδιαιτερα ικανοποιητικη.
Προκειται για ενα ζωο, που αν ο/η συντροφος του πεθανει εκεινο δεν διαλεγει αλλο ταιρι. Απλα πεθαινει μονο του. Φαντασου πως νιωθει αυτο το μικρο ποντικακι για το ποντικο-ταιρι του...Το φανταζεσαι; Ωραια.
Μετα οι επιστημονες επειδη ετσι, ειναι μαλακες και μπορουν, εδωσαν στα ζωακια φαρμακα που μπλοκαραν τους δεκτες ωκυτοκινης.
Οπως ειναι αναμενομενο η Marsh λεει πως "πλεον το ζωο δεν ενδιαφερεται για δημιουργια συντροφικων δεσμων" και η συμπεριφορα του θα ειναι λιγο πολυ η ιδια με ενος "ξαδερφου" του, ενος παρομοιου πολυγαμικου ομως τρωκτικου. Αυτο πηδαει οτι βρει μπροστα του επειδη προτιμα μεγαλο αριθμο απογονων εναντι της προστασιας των μωρων και απο τους δυο γονεις, που ειναι και αυτο μια εγκυροτατη θεση για να λαβει ενα ποντικακι της εξοχης στα προσωπικα του.
Ειναι το ιδιο με τους ανθρωπους λεει η Marsh, "οι ανθρωποι ειναι πιθανον φτιαγμενοι με τον ιδιο τροπο. Τα ατομα για τα οποια τρεφουμε ρομαντικα συναισθηματα πιθανον μας προκαλουν εκκριση ωκυτοκυνης η οποια πυροδοτει την εκκριση ντοπαμινης οταν βρισκουμε αυτο τον ανθρωπο".
Απλα δεν ειμαστε τοσο καλοι σε αυτο οσο ειναι τα μονογαμικα τρωκτικακια της ερευνας, ακομα και χωρις να παιζουν επιστημονες με τους δεκτες ωκυτοκινης μας. (Το συστημα υπαρχει αλλα ειναι πολυ πιο αδυναμο σε εμας δλδ)
Δεν ειναι εκπληξη για κανεναν το οτι η δημιουργια συντροφικων δεσμων ειναι συνδεδεμενη με την βιολογια, αλλα σκεφτειτε το ετσι: το ξεραμε εδω και πολυ καιρο πως η (βιο)χημεια ηταν μερος του αναπαραγωγικου κομματιου αυτου που εκλαμβανουμε ως αγαπη/ερωτα και μαθαμε πως να το "απενεργοποιουμε", ειτε με ευνουχισμο ειτε με στειρωση. Ωστοσο παρέμενε ο συντροφικος δεσμος. Τωρα μπορουμε να τον "απενεργοποιησουμε" και αυτον. (τι μενει οεο;)
Ποια ικανοτητα θα προτιμουσατε να απενεργοποιηθει σε εσας μονιμα; Να ζευγαρωνετε (σεξ) η να δημιουργειτε συντροφικους δεσμους; Πρεπει να πειτε το ζευγαρωμα και οχι τη δημιουργια δεσμων αλλιως θα ησασταν ενα τερας, σωστα;
Καποιος που μπορει να ζευγαρωσει αλλα δεν μπορει να δεθει δεν αγαπάει σωστα; Περαν αυτου δεν γινεται το ζευγαρωμα και το δεσιμο μονο να ειναι ολα κι ολα οσα αποτελουν την αγαπη, ετσι;
Τις τελευταιες δεκαετιες επιστημονες και φιλοσοφοι οπλισμενοι με δημοφιλεις στη κοινη γνωμη ιδεες και με συμφωνιες για συγγραφη βιβλιων εχουν κανει πολλη δουλεια μαζευοντας επιχειρηματα οπου εξηγουν με λαικα διατυπωμενο τροπο καποια τοξική πλευρα της αγαπης/του ερωτα απο κοινωνικη σκοπια: Ειτε το οτι πρεπει να ειστε αντρας και γυναικα για να ερωτευτειτε, ειτε το οτι πρεπει να εισαι καθαυτο αντρας η γυναικα για να ερωτευτεις, η πατριαρχια, η μονογαμια και η αποκλειστικοτητα, ολα αυτα που αποτελουν τελοσπαντων την ξεφτισμενη ταλαιπωρημενη κληρονομια των προληπτικων προγονων μας.
Υπαρχει αρκετη διαδεδομενη επιστημονικη βιβλιογραφια για να διαλεξει κανεις προκατειλημμενα οποια εξηγηση ταιριαζει περισσοτερο με την κοσμοθεωρια του.
Στο βιβλιο του blank slate για παραδειγμα ο Steven Pinker εξηγει μεγαλο κομματι της ανθρωπινης συμπεριφορας με τον βιολογικο μας προγραμματισμο, ωστοσο παρασερνεται υπερβολικα απο φυλετικα στερεοτυπα του 1950 (οταν και εγραψε το βιβλιο) και σε ορισμενους κυκλους σημερα θεωρειται συμβολο του σεξισμου στην επιστημη.
Για αρκετο καιρο ηταν δυσκολο να βρει κανεις μια ευφυη αναλυση/επιχειρηματολογια επι τους θεματος ποσο μαλλον οταν ο ορος "εξελικτικη ψυχολογια" υποκεινταν σε εκμεταλλευση απο ακτιβιστες αντρικων δικαιωματων με τα fedora καπελακια τους για να δικαιολογησουν την "βιολογικη τους επιταγη" να "σκορπισουν το σπορο τους".
Το βιβλιο sex at dawn, του Christopher Ryan και της Cacilda Jetha -που δικαια κατεκριναν τον Pinker- βγηκε το 2011 και αποτελει τη βασικη πηγη για επιχειρηματολογια περι του ανθρωπινου ειδους ως μη μονογαμικου. Χρησιμοποιειται απο πολυγαμικα ζευγαρια για να εξηγησουν ποσο περιεργοι δεν ειναι η αναφερεται οταν καποιος θελει να ανοιξει συζητηση τυπου "αυτη η σχεση θελω να γινει ανοιχτη".
Το βιβλιο αυτο καταρριπτει επιτυχως την ιδεα της μονογαμιας ως της βασικης αμετακλητης φυσικης ανθρωπινης καταστασης ωστοσο τεινει να ειναι υπερβολικα γκυκαναλατο και ουτοπικο οσον αφορα την υποτιθεμενη προτιμηση του ειδους μας στην ειρηνη εναντι του πολεμου και το καταπιεσμενο μας ενστικτο για επιλυση των διαφορων μας με πιπες.
Ο Cristopher Ryan ειναι σημερα το κυριο προσωπο προωθησης της ιδεας της αντι-μονογαμιας στην αμερικη. Λεει στο cnn:
"Το ανθρωπινο σωμα μας λεει την ιδια ιστορια. Οι ορχεις των αντρων ειναι σε αναλογια με το σωμα τους μεγαλυτεροι απο οποιουδηποτε μονογαμικου θηλαστικου και ειναι εκτεθειμενοι εξω απο το σωμα οπου οι χαμηλοτερες θερμοκρασιες βοηθουν στη διατηρηση σπερματος σε αναμονη για πολλαπλες εξπερματωσεις (σε αλλη περιπτωση/σε αλλα ζωα δημιουργειται εκεινη τη στιγμη μια και καλη δηλαδη,δε χρειαζονται ρεζερβα). Επισης οι αντρες εχουν το μεγαλυτερο πεος απο ολα τα πρωτευοντα θηλαστικα και την ντροπιαστικη ταση να φτανουν σε οργασμο πριν καλα καλα ζεσταθει η γυναικα.
Ολα αυτα ειναι δυνατες ενδειξεις του φαινομενου του λεγομενου "σπερματικου ανταγωνισμου" στο παρελθον του ειδους μας. (Χαμουλης δηλαδη οι προγονοι μας πηδιοντουσαν αβερτα κουβερτα κι οποιος προλαβει).
Αλλα για την επιστημη δεν ειμαστε μονο ενα μη μονογαμικο ειδος. Ειμαστε και ευμεταβλητο/αστατο.
Η Helen Fisher, καθηγητρια ψυχολογιας στο Rutgers University που ασχολειται με την επιστημη της ελξης, παρουσιαζει την υποθεση πως υπαρχει ενας κυκλος παθους στα ζευγαρια διαρκειας τεσσαρων χρονων. Το συνδεει με την ιδεα πως γνωριζεις καποιον, ζευγαρωνετε, μεγαλωνετε μαζι ενα παιδι μεχρι να ειναι αρκετα μεγαλο ωστε να μπορει εστω να τρεξει μονο του μακρια απο φυσικους κυνηγους και κινδυνους και μετα ενας απο τους δυο συντροφους βαριεται και φευγει.
Αυτο φυσικα δεν σημαινει πως φευγουν οι αντρες. Οποιοδηποτε μελος ενος ζευγαριου μπορει να θελει να φυγει, αντρας η γυναικα στρειτ η γκευ. Το "Mother nature: Maternal instincts and how they shape the human species" της Sarah Hardy παρουσιαζει μεσα απο μια ψυχρη μη συναισθηματικη σκοπια τα θηλυκα σεξουαλικα και μητρικα ενστικτα. Δηλωσεις ενστικτωδως κατανοητες οπως το "οταν οι γυναικες εχουν και τον ελεγχο των αναπαραγωγικων τους ευκαιριων και την ευκαιρια να βελτιωσουν τον εαυτο τους, επιλεγουν την γενικοτερη ευεξια και την οικονομικη ασφαλεια αντι να κανουν παραπανω παιδια" δεν θα επρεπε να εκπλησσουν κανεναν, και ομως εκπλησσουν καποιους.
Αλλα οσο και αν προσπαθουμε να την επαναπροσδιοριζουμε, η αγαπη παραμενει αυτη η λογοτεχνικα παγιωμενη ιδεα που μας παρηγορει οταν προσπαθουμε να αντιμετωπισουμε το υπαρξιακο κενο μας.
Ο Carl Sagan τραβηξε τους αναγνωστες του για να μη βουλιαξουν απο τα πιο σκοτεινα και απελπιστικα του αποσπασματα για την ατελειωτη αβυσσο που μας περικλυει με φρασεις οπως "για μικρα πλασματα οπως εμεις, αυτη η απεραντοσυνη αντεχεται μονο με την αγαπη".
Ομως τι μενει αληθεια απο την αγαπη μετα απο λιγη ωρα υπο το ψυχρο σκληρο φως της επιστημης;
Ενω πολλοι συγγραφεις μπεστ σελερ συνηθως δεν επιχειρουν να εξηγησουν εντελως την αγαπη, η φιλοσοφος Judith Butler φαινεται προθυμη να παει εκει αλλα σταματαει ακριβως στο μεταιχμιο πριν βρει μια ικανοποιητικη απαντηση.
Σε ενα γραμμα που δημοσιευτηκε το 2007 εγραψε πως επεξεργαζοταν την ιδεα της αγαπης. Το θετει σαν μια σειρα απο συνδιαλλαγες: "καποιος που θα αναρωτηθει βρισκει πως η αγαπη δεν ειναι συναισθημα, κατασταση η διαθεση, αλλα ειναι ανταλλαγή, άνιση, γεματη ιστορια και φαντασματα, με ποθους που ειναι διαθεσιμοι να διαβαστουν απο ατομα που προσπαθουν να δουν ο ενας τον αλλον με τη δικια τους ελαττωματικη/θολωμενη ματια"
