"Τα μυστικά της Εκκλησίας"
"Υπάρχει μια πολύ γνωστή παροιμία που λέει: «Ο πνιγμένος από τα μαλλιά του πιάνεται». Μια ορθολογική προσέγγιση του πνιγμού μας λέει ότι είναι εντελώς ανόητο να προσπαθεί κανείς να σωθεί από τον πνιγμό, σε ένα ποτάμι ή λίμνη ή θάλασσα, τραβώντας τα μαλλιά του! Η παροιμία δεν θέλει να αμφισβητήσει την ισχύ των νόμων της φυσικής, αλλά να υπογραμμίσει το γεγονός ότι ο άνθρωπος στα μεγάλα ζόρια πιάνεται, ψάχνει να βρει στήριγμα ή διέξοδο, από όπου να' ναι, ακόμα και αν η λογική του του λέει ότι δεν έχει νόημα. Ένα τέτοιο «πιάσιμο» είναι για πολλούς στην ώρα της μεγάλης ανάγκης η πίστη στον Θεό, τους αγίους ή κάτι σχετικό. Όσο και να φαίνεται παράξενο, το πιάσιμο από τα μαλλιά μας ενίοτε αποδίδει.
Ένα άλλος μύθος το περιγράφει παραστατικά: Έπεσαν, λέει, δύο ποντίκια σε μία καρδάρα (δηλαδή ξύλινο κουβά) με γάλα και δεν μπορούσαν να βγουν έξω. Το ένα λοιπόν απελπίστηκε, σταμάτησε να προσπαθεί να κολυμπά και πνίγηκε. Το δεύτερο, «πιάστηκε από τα μαλλιά του» και, εις πείσμα κάθε λογικής, συνέχισε να χτυπά τα πόδια του κολυμπώντας. Μετά από ώρα πολλή, λέει ο μύθος, το γάλα έγινε βούτυρο, από τα χτυπήματα των ποδιών του ποντικού, και έτσι έπηξε και ο ποντικός γλύτωσε! Τα «μαλλιά» του τον έσωσαν! Εδώ κρύβεται μια πραγματικότητα που μας είναι πολύ καλά γνωστή: η ελπίδα, η πίστη, η αισιοδοξία, πολλές φορές από μόνες τους δίνουν δυνατότητες στον άνθρωπο να ξεπεράσει προβλήματα που φαντάζουν αξεπέραστα. Κάτι εντελώς ανάλογο και το επίσης γνωστό φαινόμενο του placebo, όταν δηλαδή κανείς παίρνει κάτι το οποίο νομίζει ότι είναι φάρμακο, ενώ αυτό είναι κάτι εντελώς αδρανές, χωρίς καμιά φαρμακευτική ιδιότητα, κάτι που μόνο οπτικά μοιάζει με το φάρμακο που αντικαθιστά. Σε ένα παράδοξα μεγάλο ποσοστό το ψεύτικο αυτό φάρμακο έχει το αποτέλεσμα που έχει το κανονικό φάρμακο. Είναι ο ψυχισμός του ανθρώπου που έχει άγνωστες στους πολλούς δυνατότητες.
Για το θέμα που συζητάμε εδώ, η πίστη στον Θεό μπορεί να λειτουργήσει κατά τον τρόπο αυτό, δηλαδή να έχει ένα θετικό αποτέλεσμα για αυτόν που πιστεύει. Το ερώτημα όμως είναι, για ποιο λόγο σώζεται ο άνθρωπος· σώζεται επειδή επενέβη ο Θεός ή επειδή έπηξε το γάλα, έγινε βούτυρο, και έτσι μπόρεσε, σαν το ποντίκι της παροιμίας, να πατήσει κάπου και να σωθεί; Πολλές φορές δεν έχει σημασία η σωστή απάντηση στο ερώτημα αυτό. Αρκεί που σώθηκε! Συνήθως όμως τα πράγματα δεν είναι έτσι απλά. Αν θεωρήσει ότι οφείλει την σωτηρία του στον Θεό, είναι αναμενόμενο να προσεγγίσει κάποιον εκπρόσωπό Του. Τότε θα ακούσει ότι, εφόσον τον βοήθησε ο Θεός, οφείλει. Στον Θεό, βέβαια, αλλά αφού ο Θεός δεν φαίνεται πουθενά, οφείλει στον εκπρόσωπό Του. Μπορεί να ακούγεται βάρβαρο, αλλά καθώς στην Ελλάδα δεν φημιζόμαστε για την ευγένειά μας, πράγματι προσωπικά έχω ακούσει εκπροσώπους του Θεού να προβάλλουν τέτοιες απαιτήσεις προς τρίτους, περισσότερο από μία φορά.
Δεν είναι όμως όλοι οι εκπρόσωποί Του τόσο άξεστοι. Οι περισσότεροι έχουν αναπτύξει αρκετά εκλεπτυσμένες μεθόδους, ώστε να πείθουν τους πραγματικά ή κατά φαντασία σωσμένους ότι χρωστούν στον Θεό, άρα και στους εκπροσώπους Του. Και αυτή η ικανότητα δεν περιορίζεται μόνο σε προσωπικό επίπεδο, αλλά και σε ευρύτερο κοινωνικό επίπεδο, με αποκορύφωμα την απόφανση ότι χωρίς Θεό όλα επιτρέπονται. Με διαφόρους τρόπους οι εκπρόσωποί Του πείθουν την κοινωνία ότι χρωστά σε Αυτόν -αλλά κυρίως στους εκπροσώπους Του- την ίδια την ύπαρξή της! Οι άνθρωποι που εμπλέκονται σε τέτοιου είδους διλήμματα δεν είναι ούτε ανόητοι, ούτε αφελείς, γιατί η δύναμη της πίστης είναι όντως ισχυρή και συχνά χειροπιαστή. Όταν γράφονται αυτές οι γραμμές, η ελληνική κοινή γνώμη συζητά με απορία τις ανταποδόσεις υψηλά ισταμένων πολιτικών προσώπων προς επιτήδειους εκπροσώπους της θεότητας! Δεν είναι απορίας άξιον· είπαμε, η άγνοια περί την θεολογία είναι επικίνδυνη για όλους, και τους αφελείς και τους έξυπνους, αλλά κατά ένα ιδιαίτερο τρόπο για τους πολιτικούς. Το ερώτημα είναι ποια είναι η ερμηνεία ενός θαύματος, τι στην πραγματικότητα συμβαίνει; Άραγε έδρασε ο Θεός ή έπηξε το γάλα; Ελάχιστοι άνθρωποι δεν θα κληθούν κάποια στιγμή της ζωής να απαντήσουν σε τέτοιας φύσης ερωτήματα. Και αυτά δεν αφορούν πάντα την σφαίρα της προσωπικής ζωής του καθενός μας. Για αναλογιστείτε λίγο το ερώτημα: Άραγε η Εκκλησία υπήρξε η κιβωτός που έσωσε το έθνος ή το έθνος θυσιάστηκε για την επιβίωση της Εκκλησίας; Μήπως η Εκκλησία ήταν η αιτία της παρακμής και εντέλει καταστροφής του μεσαιωνικού Ελληνισμού; Η εθνική μας ιδεολογία και η συναφής προπαγάνδα έχει έτοιμη την απάντηση, αυτή αντέχει όμως στην ανεξάρτητη κριτική έρευνα; Δεν νομίζω να τα καταφέρνει, όπως δεν τα καταφέρνει καμιά εθνική ιδεολογία ή προπαγάνδα".
Πηγή: Αρσενίου Μέσκου, "Σοκ και δέος", σελ.56- 59, εκδ. Αρμός, 2009
