συνεντευξη του Μεγαλοικονομου στην ελευθεροτυπια.

Ο Θ. Μεγαλοικονομου θεωρειται απο τους κορυφαιους ψυχιατρους στην ελλαδα (κατα την αποψη μου) κυριως δε γιατι εχει ανοιξει δρομο για τον αποιδρυματισμο των οσων νοσουν ψυχικα.
Μετα απο αρκετα χρονια, πρωτη φορα διαβαζω συνεντευξη του και πιστευω οτι εχει νοημα να διαβασει ο καθε ενδιαφερομενος τοσο τις αποψεις του, οσο και τις εκτιμησεις του για την ψυχικη υγεια στην ελλαδα.

Πιστευω δε οτι αν στο τιμονι της ψυχικης υγειας στην ελλαδα ηταν ατομα με την φιλοσοφια του Μεγαλοικονομου, αρκετοι νοσηλευομενοι με ψυχικα νοσηματα θα ειχαν αλλη καταληξη.


Το θεμα το δημοσιευω εδω (ελπιζω να χωραει) με σκοπο κυριως δε, να διαβαστει απο ατομα που αγωνιων απο προσωπικη σκοπια για τετοια ζητηματα.












Θ. ΜΕΓΑΛΟΟΙΚΟΝΟΜΟΥ Ψυχίατρος


«Ανύπαρκτη η ψυχιατρική μεταρρύθμιση»


Της ΟΛΥΜΠΙΑΣ ΛΙΑΤΣΟΥ


Στιγματισμός, ιδρυματική βία, ράντζα, κελιά απομόνωσης, κοινωνικός αποκλεισμός. Αυτό είναι το μοντέλο που εφαρμόζει η χώρα μας για τους ψυχικά πάσχοντες, 25 χρόνια μετά την έναρξη της λεγόμενης «ψυχιατρικής μεταρρύθμισης». «Το σύστημα στην Ελλάδα λειτουργεί με τις εισαγγελικές παραγγελίες και τις αστυνομικές χειροπέδες». Εάν μπορεί να υπάρξει αποστιγματισμός και αποδοχή τού ψυχικά πάσχοντος από την ευρύτερη κοινωνία; Σε μια χώρα όπου «η πολιτική για την ψυχική υγεία είναι ανύπαρκτη;». Μιλάμε με τον ψυχίατρο του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής, Θεόδωρο Μεγαλοοικονόμου.



Πόσοι είναι οι καταγεγραμμένοι ψυχικά πάσχοντες στη χώρα μας;

«Περίπου το 20% του ενήλικου πληθυσμού μιας χώρας, στη διάρκεια ενός έτους, θα παρουσιάσει μία ή περισσότερες από τις ψυχικές διαταραχές, όπως αναφέρονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Υπολογίζεται ότι περίπου το 1% του πληθυσμού σε κάθε χώρα θα εμφανίσει, σε κάποια στιγμή της ζωής του, μορφές ψυχικού πόνου που διαγιγνώσκονται ως "σχιζοφρένεια"».

Πόσοι νοσηλεύονται σήμερα σε ψυχιατρεία;

«Από περίπου 5.000 εγκλείστους στα δημόσια ψυχιατρεία στη δεκαετία του '90 (4.000 ήταν έγκλειστοι στις ιδιωτικές κλινικές), σήμερα ανέρχονται σχεδόν σε 1.700. Γύρω στους 3.000 φιλοξενούνται σε ξενώνες και οικοτροφεία στο δημόσιο και στον ιδιωτικό "μη κερδοσκοπικό" τομέα. Το αποτέλεσμα αυτών των αλλαγών και μετακινήσεων είναι ότι τα μικρότερα 5 δημόσια ψυχιατρεία έκλεισαν ή κοντεύουν να κλείσουν».

Εγκλεισμός, αποκλεισμός και στιγματισμός είναι το ισχύον ψυχιατρικό μοντέλο. Γιατί;

«Το κυρίαρχο ψυχιατρικό μοντέλο λειτουργεί επιτελώντας μια κοινωνική αποστολή στο εσωτερικό του δεδομένου κοινωνικού συστήματος, του οποίου αποτελεί εντολοδόχο: δηλώνει ότι αποσκοπεί στη θεραπεία, αλλά οι φυλακτικές του λειτουργίες επικρατούν και κυριολεκτικά πνίγουν τις λεγόμενες "θεραπευτικές", με αποτέλεσμα η ιδρυματική ψυχιατρική να λειτουργεί όχι για το θεραπευτικό συμφέρον του πάσχοντος υποκειμένου, αλλά εξ ονόματος της κοινωνίας».

Γιατί η κοινωνία συνδέει την ψυχική διαταραχή με την «κατωτερότητα»;

«Η ψυχιατρική συνδέει τη σοβαρή ψυχική διαταραχή με την "κατωτερότητα", μετατρέποντας τον πάσχοντα σε κάτι "ελαττωματικό", σε "κάτι λιγότερο από πλήρη άνθρωπο", σε "αντικείμενο" προς φύλαξη - επικυρώνοντας, έτσι, τον κοινωνικό αποκλεισμό που ήδη αυτός υφίσταται».

Ποια είναι η εικόνα σήμερα στο χώρο της ψυχικής υγείας;

«Ο στιγματισμός που προκύπτει και από την άγνοια, αλλά πρωτίστως από ένα σύστημα κοινωνικών σχέσεων άκρως ανταγωνιστικό και αποπνικτικά αυταρχικό, που δεν αφήνει χώρο για την όποια διαφορετικότητα, εξοβελίζοντας εκτός κοινωνικού παιχνιδιού αυτόν που δεν ανταποκρίνεται στην κατεστημένη κοινωνική νόρμα».

Ο στιγματισμός πώς αντιμετωπίζεται;

«Το ίδιο το ψυχιατρικό σύστημα αναπαράγει το στιγματισμό και συμμετέχει ενεργά στην κατασκευή του μύθου της "επικινδυνότητας του ψυχασθενούς" . Οταν, έπειτα από περίπου 25 χρόνια λεγόμενης "ψυχιατρικής μεταρρύθμισης", η ιδρυματική βία ζει και βασιλεύει και οι ψυχικά πάσχοντες εξακολουθούν να καθηλώνονται, σε μαζική κλίμακα, πάνω στο κρεβάτι τους και να κλείνονται σε κελιά απομόνωσης, να στοιβάζονται πάνω σε ράντζα πίσω από τις κλειδωμένες πόρτες των ψυχιατρικών τμημάτων κατ' ευφημισμόν "νοσηλείας", τότε πώς μπορεί να υπάρξει αποστιγματισμός και αποδοχή του ψυχικά πάσχοντος από την ευρύτερη κοινωνία;».

Εναλλακτικά μοντέλα αντιμετώπισης των ψυχικά νοσούντων δεν υπάρχουν;

«Υπάρχουν πολλές εμπειρίες στη Δ. Ευρώπη οι οποίες έχουν τεκμηριώσει την πολύ υλική δυνατότητα να υπάρξει ένα σύστημα υπηρεσιών ψυχικής υγείας και μια ψυχιατρική που σέβεται την υποκειμενικότητα, την ελευθερία και τα δικαιώματα του ψυχικά πάσχοντος, μέσα από την οικοδόμηση μιας κουλτούρας και υπηρεσιών κοινοτικών και ανοιχτών, που αντιμετωπίζουν την ψυχική οδύνη στον τόπο που αναδύεται, τον τόπο κατοικίας και το ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο του προσώπου».

Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση τι απέγινε;

«Η ψυχική υγεία στη χώρα μας είναι δραματικά υποχρηματοδοτημένη, τελευταία στη λίστα των ενδιαφερόντων όλων των κυβερνήσεων. Η λεγόμενη μεταρρύθμιση βασίστηκε αποκλειστικά στα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα της ευρωπαϊκής κοινότητας, μετά το τέλος των χρηματοδοτήσεων της οποίας τα πάντα κατέρρεαν ή υποβαθμίζονταν. Με το τέλος του Γ' ΚΠΣ, εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα μένουν για μήνες απλήρωτοι και οι πόροι για θεραπευτικές δραστηριότητες καταργούνται πλήρως σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Το σύστημα λειτουργεί όπως πριν από 30 χρόνια».

Πώς δηλαδή;

«Με τις εισαγγελικές παραγγελίες και τις αστυνομικές χειροπέδες. Η Ελλάδα είναι από τις πρώτες χώρες στην Ευρώπη σε ποσοστό νοσηλειών με εισαγγελική παραγγελία, περίπου στο 65% των νοσηλειών, δείγμα ότι δεν έχει υπάρξει πραγματική ψυχιατρική μεταρρύθμιση σ' αυτή τη χώρα».

Πρόληψη και στήριξη υπάρχουν;

«Δυστυχώς, αντί για τη δημιουργία ενός συστήματος υπηρεσιών πρόληψης και στήριξης στην κοινότητα, βρισκόμαστε σε μια κατάσταση απορρύθμισης στο χώρο της ψυχικής υγείας, με προϊούσα την εμπορευματοποίηση και την ιδιωτικοποίηση, με αναπαραγωγή του παραδοσιακού μοντέλου του εγκλεισμού και εν συνεχεία της εγκατάλειψης».

Διαδηλώνουν αύριο όλοι οι φορείς της ψυχικής υγείας, γιατί;

«Για να φανούν και να ακουστούν αυτοί που δεν φαίνονται και δεν ακούγονται. Να ακουστούν μέσα από την προσπάθεια για δημιουργία ενός κινήματος, φορείς του οποίου πρέπει να είναι τα νέα υποκείμενα: οι "ασθενείς" ή "χρήστες" ή "λήπτες" των υπηρεσιών. Σε μια λογική να ξεπεράσουμε τη λογική "φυλάκων και φυλασσομένων", όπως μας θέλει το υπάρχον σύστημα, και να βαδίσουμε μαζί στη λογική της θεραπευτικής συνάντησης και της αμοιβαίας χειραφέτησης».




ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 23/05/2008