Κατάθλιψη, η νόσος των σύγχρονων κοινωνιών

Επιμέλεια: Παναγιώτης Αθανάσαινας
[email protected]

Πρόσφατα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας αναφέρουν ότι η κατάθλιψη είναι η τέταρτη, από πλευράς επιβάρυνσης, ασθένεια σε όλο τον κόσμο. Ταυτόχρονα, είναι δεύτερη στις ανεπτυγμένες κοινωνίες, γεγονός που οφείλεται, όπως αναφέρουν οι ειδικοί, όχι μόνο στη δυνητική προδιάθεση αλλά κυρίως στις συνθήκες συμβίωσης που διαμορφώνοντας τα τελευταία χρόνια, με κυρίαρχο στοιχείο τον κοινωνικό ανταγωνισμό.

Όταν κάνουμε λόγο για κατάθλιψη, αναφερόμαστε σε ένα σύνθετο πρόβλημα, που έχει ψυχολογικές αλλά και κοινωνικές παραμέτρους, το οποίο μάλιστα θα χειροτερεύει όσο οι συνθήκες ζωής του ανθρώπου θα γίνονται πιο ασφυκτικές, μας εξηγεί ο κ. Θόδωρος Μεγαλοοικονόμου, Διευθυντής του Ενάτου Ψυχιατρικού Τμήματος του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής (Ψ.Ν.Α.).

Σε ότι αφορά τη διάγνωση της, πολλοί παράγοντες συμβάλλουν στην ταύτισή της με περιπτώσεις «κοινωνικής δυσφορίας» του ατόμου, των περιστατικών δηλαδή εκείνων όπου ο σύγχρονος τρόπος ζωής κυρίως στην πόλη έχει ως αποτέλεσμα αισθήματα δυσφορίας.

Σε ότι αφορά τα συμπτώματα ενός ατόμου που πέφτει σε κατάθλιψη, κύρια χαρακτηριστικά της είναι η απουσία νοήματος στη ζωή του, η απαισιοδοξία και η αποχή από τις κοινωνικές επαφές. Επιπλέον, το άτομο με κατάθλιψη αμελεί την προσωπική φροντίδα του εαυτού του, ενώ επινοεί συνεχώς πράγματα για τα οποία θέλει να φταίει, προκαλώντας ενοχές στον εαυτό του.

Αυτοκτονικός ιδεασμός

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο αναπτύσσεται και ο λεγόμενος «αυτοκτονικός ιδεασμός». Πρόκειται για τις περιπτώσεις όπου το άτομο σκέφτεται την αυτοκτονία ως διέξοδο και λύση στην κατάθλιψη. Σε τέτοια περιστατικά, εξηγεί ο κ. Μεγαλοοικονόμου, οι γιατροί εξετάζουν αν το άτομο απλά σκέφτεται την αυτοκτονία ή αν έχει προχωρήσει σε τρόπους εκτέλεσης της πράξης και σχεδιασμό.

Ιδιαίτερη σημασία στην αξιολόγηση μιας τέτοιας περίπτωσης παίζει επίσης το ιστορικό σε θέματα αυτοκτονίας, αν δηλαδή το άτομο έχει κάνει απόπειρες στο παρελθόν, οι ειδικές συνθήκες τους, αν έγιναν μπροστά σε άλλα άτομα, συγγενικά ή όχι αλλά και ο τρόπος της απόπειρας, στοιχεία που στην ουσία υποδηλώνουν κατά πόσο η απόπειρα ήταν «ειλικρινής» ή περίμενε να τον σώσουν.

Φυσικά, δεν είναι ο αυτοκτονικός ιδεασμός το πιο κλασικό σύμπτωμα κατάθλιψης. Ενδέχεται κάποιος να έχει πολύ διαφορετικά συμπτώματα, τα οποία όμως στην ουσία να υποδηλώνουν μια τέτοια κατάσταση. Τέτοιες περιπτώσεις αναφέρονται συνήθως ως καλυπτόμενη κατάθλιψη, η οποία έχει σωματικά συμπτώματα. Κλασικές περιπτώσεις, όπως εξηγεί ο κ. Μεγαλοοικονόμου, αποτελούν ασθενείς με υποχονδριακά γαστρεντερικά προβλήματα

Η ανασφάλεια του τρόπου ζωής

Αν και ο τρόπος ζωής όλων των ανθρώπων δεν είναι ίδιος, σε μεγάλο ποσοστό ωστόσο κοινός παρονομαστής είναι η ανασφάλεια του ανθρώπου στο κοινωνικό περιβάλλον που κινείται και η οποία παίρνει διαφορετικές μορφές ανάλογα την κοινωνική και εισοδηματική κατάσταση. Πρόκειται για το φόβο του κοινωνικού αποκλεισμού που βιώνει ο σύγχρονος άνθρωπος, ανεξάρτητα από τους κοινωνικούς χώρους που κινείται και εντάσσεται.

Αντίστοιχα, σημαντικό ρόλο παίζουν τα καταναλωτικά πρότυπα της σύγχρονης κοινωνίας, που ωθούν τον άνθρωπο όχι μόνο στην κατανάλωση αλλά και στη δημιουργία επιθυμίας απόκτησης των προϊόντων που προβάλλονται στα μέσα. Η αδυναμία του ατόμου τελικά να αποκτήσει όλα όσα θέλει αλλά και ο ιδεατός κόσμος που προβάλλεται, ενδέχεται να προκαλέσει κοινωνική δυσφορία σε όσους δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις σύγχρονες καταναλωτικές επιταγές. Στις ΗΠΑ, σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών, υπολογίζεται ότι 40.000.000 Αμερικανοί θα αντιμετωπίσουν αυτήν την ψυχοσωματική πάθηση. Παράλληλα, τα στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Ψυχικής Υγείας των ΗΠΑ, καταδεικνύουν ότι το 9,5% του πληθυσμού της χώρας πάσχει από κατάθλιψη. Το πιο ανησυχητικό στοιχείο, όμως, προέρχεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο οποίος αναφέρει ότι 121 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πάσχουν από κατάθλιψη ενώ προβλέπει ότι μέχρι το 2020 θα είναι η δεύτερη πιο συχνή διαταραχή υγείας, μετά τις καρδιακές παθήσεις. Στην Ελλάδα, το ποσοστό του πληθυσμού που πάσχει από κατάθλιψη ή διπολική διαταραχή αγγίζει το 8%.

Όχι στη λογική του «ασθενούς»

Κάποιος που θα επισκεφτεί τον ειδικό για την εξέταση ενδεχόμενης κατάθλιψης και την αντιμετώπισή της, δεν θα πρέπει να μπει στη λογική του ασθενούς, όπως χαρακτηριστικά τονίζει ο κ. Μεγαλοοικονόμου. Αντίθετα, θα πρέπει το ίδιο το άτομο να ανακτήσει μόνο του δυνάμεις ώστε να αντιμετωπίσει την δυσάρεστη κατάσταση. Με τη βοήθεια του ψυχολόγου ή του ψυχιάτρου, θα πρέπει να εντοπίσει την πηγή των προβλημάτων, ακόμη και αν δεν μπορεί άμεσα να τα λύσει, αφού ο εντοπισμός τους και μόνο βοηθά στη βελτίωση της ψυχικής κατάστασης του ατόμου.

www.kathimerini.gr

http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathciv_1_29/05/2008_234765