Κακοποίηση και στερεοτυπική απειλή
Η σχέση ανάμεσα σε στερεότυπα και κακοποιητικές συμπεριφορές είναι στενή.
Το στερεότυπο προηγείται της κακοποίησης σε αρκετές περιπτώσεις,καθώς θρέφει τόσο την ευπάθεια της κοινωνικής ομάδας όπου ανήκει ένα άτομο,μέσω της ύπαρξης του υποδεέστερου άγχους(inferiority anxiety),όσο και επιτρέπει στην πλειοψηφία να ασκήσει καταπίεση μέσω διαχωρισμών και απομονωτισμού/περιθωριοποίησης στα άτομα τα ανήκοντα στις ομάδες-θύματα.
Τι είναι λοιπόν το στερεότυπο και ποιες οι επιπτώσεις από την υιοθέτησή του από την πλειοψηφία στον κοινωνικό ιστό;
Ως στερεότυπα ορίζεται το σύνολο των αντιλήψεων που έχουμε ως αποτέλεσμα προκαταλήψεων απέναντι σε άτομα,ομάδες και ιδέες.
Ως στερεοτυπική απειλή ορίζεται η ύπαρξη αρνητικού στερεότυπου για μία ομάδα.
Παραδείγματα στερεότυπων συναντάμε καθημερινά να προβάλλονται,τόσο από τα μέσα μαζικής εξαπάτησης(sorry,απλά το ενημέρωσης δε μου βγαίνει),όσο και στις διαπροσωπικές μας σχέσεις,στην καθημερινή μας επικοινωνία και αλληλεπίδραση με τα άτομα γύρω μας.
Μερικά παραδείγματα στερεότυπων είναι τα εξής:οι hippies είναι άπλυτοι,οι γνωστοί άγνωστοι είναι αναρχικοί,οι μαύροι βρωμάνε,ο ομοφυλόφιλος είναι ανήθικος,ο τσιγγάνος είναι κλέφτης,ο πακιστανός είναι τεμπέλης,ο αλβανός είναι πονηρός,ο σχιζοφρενής είναι επικίνδυνος,ο ανάπηρος είναι λιγότερο ικανός,ο εβραίος είναι τσιγγούνης,το αρσενικό υπερέχει σε δύναμη,η γυναίκα είναι κακή οδηγός,κλπ.
Υπάρχει ακόμη και η λεγόμενη "φυλετική ευπάθεια"(racial vulnerability),όρος που πρωτοπαρουσίασε ο ερευνητής Steele,ο οποίος υποστήριξε πως το άτομο που εκτίθεται σε ολόκληρη τη ζωή του σε αρνητικές εικόνες που έχουν οι άλλοι γι αυτό,όπως πχ οι αφροαμερικανοί έναντι των λευκών,αποκτά ένα είδος άγχους με ιδιαίτερα γνωρίσματα,ως αποτέλεσμα της διέγερσής του από τα διάφορα φυλοκεντρικά στοιχεία του περιβάλλοντός του.
Έτσι εξηγείται τόσο ο λεγόμενος αντίστροφος ρατσισμός,όπου η καταπιεσμένη από το κοινωνικό περιβάλλον ομάδα,αναπτύσσει μέσω του άγχους της κατωτερότητας στοιχεία αμυντικής φύσης,που ίσως εξελιχθούν και σε επιθετικής φύσης.(θυμηθείτε το κίνημα του Malcolm X και των μαύρων πανθήρων στην Αμερική,με τη γνωστή μαύρη ανωτερότητα,τον αντισημιτισμό και το πέρασμα στη βία).Πριν στηλιτεύσουμε ας επιχειρήσουμε να κατανοήσουμε.
Παρατηρούμε πως η βία ακολουθεί ένα συγκεκριμένο κύκλο,που δε σπάει ωσότου πάψει η πλειοψηφική μεριά να ενισχύει και συντηρεί τα στερεότυπα έναντι ομάδων.Η "τρωτή"πλευρά ενισχύει τις άμυνές της,βρίσκει τα όπλα της,για να αμυνθεί απέναντι στην πλειοψηφία και στα στερεότυπα που αυτή προβάλλει,και έτσι ο φαύλος κύκλος της κακοποιητικής ουσιαστικά φύσης συνεχίζεται,με το θύτη να εξακολουθεί να θυματοποιεί και το ίδιο το θύμα του στερεότυπου να θυματοποιείται μέσω της αυτοεπιβεβαίωσης πως είναι θύμα.