Τι έμαθα από τα χάλια μου...
Αν κι εσείς ψάχνετε εξηγήσεις για όλα αυτά που σας συμβαίνουν διάβασε το παρακάτω ίσως σας λυθούν κάποιες απορίες.
Οι σημερινοί άνθρωποι δεν διαφέρουν και πολύ από αυτούς που υπήρχαν και πριν 200.000 χρόνια.
Έχουμε το ίδιο ακριβώς DNA όπως και οι πρόγονοί μας.
Οι Xόμο σαπιενς (εμείς δηλαδή) διαφέρουμε πάρα πολύ με τους Νεάντερνταλ και τα υπόλοιπα είδη της κατηγορίας μας.
Είμαστε εντελώς διαφορετικά είδη.
Με το πέρασμα των αιώνων δεν έχουμε καταφέρει να διαφοροποιηθούμε και πολύ σε επίπεδο DNA από αυτούς που ζούσαν πριν 100 ή 200 χιλιάδες χρόνια.
Στην ουσία είμαστε μια παλαιολιθική μηχανή που παρόλο που το περιβάλλον και οι ανάγκες μας έχουν αλλάξει, εμείς εξακολουθούμε να λειτουργούμε με τον ίδιο τρόπο.
Οι πρόγονοί μας ζούσαν στη ζούγκλα και σε σπηλιές. Ερχόταν αντιμέτωποι με φυσικά φαινόμενα και καταστροφές και με την απειλή άγριων ζώων.
Η μοναδική μέριμνά τους ήταν η επιβίωση.
Και πάνω σε αυτή, αναπτύχθηκαν οι μηχανισμοί που μας βοηθούσαν να αντιμετωπίσουμε τις απειλές.
Με τον καιρό ο τρόπος ζωής μας άλλαξε.
Πλέον είμαστε πιο ασφαλείς από τα καιρικά φαινόμενα και τα άγρια ζώα και οι φυσικοί κίνδυνοι δεν είναι τόσο συχνοί όσο παλιότερα.
Ο άνθρωπος όταν βρίσκεται σε απειλή βιώνει αυτό που λέμε αντίδραση "Μάχης ή Φυγής".
Η αντίδραση αυτή βιώνεται όχι μόνο από εμάς αλλά και από όλα τα ανώτερα θηλαστικά.
Στην ουσία είναι μια κατάσταση εγρήγορσης που μας βοηθάει ψυχικά και σωματικά να προετοιμαστούμε και να αντιμετωπίσουμε μια δύσκολη κατάσταση.
Όταν ο άνθρωπος απειλείται από μια αρκούδα το πρώτο πράγμα που θα κάνει είναι να αξιολογήσει αν μπορεί να την αντιμετωπίσει ή όχι.
Δηλαδή αν θα την πολεμήσει ή θα το βάλει στα πόδια. Ότι και αν αποφάσισε, ήδη το νευρικό του σύστημα έχει ξεκινήσει μια διαδικασία αντιμετώπισης.
Μπαίνει σε stress mode.
Αφού δεχτεί μία στρεσογόνο πρόκληση και υπολογίσει τη σωστή απάντηση, ο εγκέφαλος ενεργοποιεί γρήγορα νεύρα που ξεκινούν από κέντρα ελέγχου του εγκεφαλικού στελέχους.
Αυτό προκαλεί απελευθέρωση νοραδρεναλίνης από ποικίλες δομές και αδρεναλίνης από τα επινεφρίδια (βρίσκονται ακριβώς πάνω από τους νεφρούς).
Αυτή η απελευθέρωση θεμελιώνει την αντίδραση μάχης ή φυγής – η κλασσική, άμεση αντίδραση που πρέπει να συμβεί ως απάντηση στον κίνδυνο.
Όλοι αναγνωρίζουμε την αρχική αίσθηση μουδιάσματος, την εφίδρωση, την αυξημένη εγρήγορση, τους γρήγορους παλμούς, την αύξηση της αρτηριακής πίεσης και γενικά το αίσθημα φόβου που νιώθουμε, αμέσως μετά από το στρεσογόνο ερέθισμα.
Αυτές οι αλλαγές συμβαίνουν λόγω της ενεργοποίησης υποδοχέων που βρίσκονται
α) σε αιμοφόρα αγγεία, προκαλώντας συστολή σε αυτά, με αποτέλεσμα η αρτηριακή πίεση να αυξάνεται και
β) στην καρδιά, όπου προκαλούν επιτάχυνση της λειτουργίας της και παραγωγή αισθήματος δυνατού κτυπήματος στο γνωστό ως ταχυπαλμία.
Τα αιμοφόρα αγγεία συρρικνώνονται. Με το να μικραίνουν τα αγγεία το αίμα είναι σε θέση να ταξιδεύει πιο γρήγορα. 'Όπως όταν θες να ποτίσεις και ανοίγεις τη βρύση τέρμα και βάζεις το δάχτυλο μπροστά στο λάστιχο να φύγει το νερό με πίεση. Κάπως έτσι. Ταυτόχρονα αυξάνεται η αναπνοή και μια σειρά άλλων ενεργειών.
Επίσης, ενεργοποίηση υποδοχέων στο δέρμα προκαλεί «ανόρθωση τριχών-ανατριχίλα», ενώ ενεργοποίηση υποδοχέων στα σπλάχνα, προκαλεί τα ανησυχητικά γαστρικά συναισθήματα που όλοι αντιλαμβανόμαστε ως στρες.
Αυτές οι αλλαγές συμβαίνουν για να μας προετοιμάσουν να δώσουμε μάχη ή να τραπούμε σε φυγή – και να συγκεντρώσουμε το αίμα στα όργανα ζωτικής σημασίας δηλαδή στους μυς και στον εγκέφαλο.
Το επόμενο στάδιο του στρες είναι η ενεργοποίηση ενός κυκλώματος που συνδέει τη περιφέρεια με τον εγκέφαλο και ονομάζεται ΥΥΕ άξονας.
Ο άξονας αυτός συνδέει τον υποθάλαμο, την υπόφυση και το φλοιό των επινεφριδίων και μέσω της αιματικής ροής μεταφέρει εξειδικευμένες ορμόνες.
Σημαντικό να αναφέρουμε ότι τα επινεφρίδια παράγουν μια ορμόνη την Κορτιζόλη.
Η κορτιζόλη είναι μια στεροειδή ορμόνη, η οποία αποτελεί το κλειδί για την κατανόηση της επόμενης φάσης της απάντησης στο στρες.
Η κορτιζόλη επίσης σταματά την ανάπτυξη, τη φλεγμονή, ακόμη και την επούλωση πληγών – λειτουργίες που είναι καλύτερα να γίνουν αργότερα.
Όταν επίσης είσαι αγχωμένος ή βρίσκεσαι σε απειλή, ο οργανισμός σταματάει εντελώς 2 λειτουργίες.
Το σεξουαλικό και το πεπτικό. Αυτά δεν δουλεύουν καθόλου όταν βρίσκεσαι κάτω από την επήρεια άγχους πανικού ή απειλής.
Και όταν είσαι απλά αγχωμένος υπολειτουργούν. Αυτή είναι και η αιτία που όταν ένας άνθρωπος είναι στρεσαρισμένος δεν μπορεί να εκτελέσει σωστά ή και καθόλου την πράξη του σεξ.
Αλλά επίσης σταματάει και η πέψη. Εντελώς. Παγώνει. Όταν ο οργανισμός βρίσκεται σε απειλή κοιτάει να ασχοληθεί με άλλες λειτουργίες και κλείνει αυτές που δεν χρειάζονται.
Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να έχεις σηκωμάρες όταν σε κυνηγάει μια αρκούδα ή να ασχολείσαι με την πέψη από τη στιγμή που κινδυνεύεις να σε χωνεύει η αρκούδα σε λίγο.
Αυτοί οι μηχανισμοί είναι πανάρχαιοι και ριζωμένοι βαθιά στο DNA του ανθρώπου.
Πολλές φορές διερωτήθηκα γιατί το άγχος τις περισσότερες φορές χτυπάει στο στομάχι.
Γιατί διαταράσσεται η λειτουργία του υπό την κατάσταση του stress. Απλό ε?
Αυτή λοιπόν με λίγα λόγια είναι η σωματοποίηση του στρες.
Πως δηλαδή από ένα αρχικό ερέθισμα ξεκινάει μια αλυσίδα αντιδράσεων με σκοπό να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε μια κατάσταση απειλής.
Αυτοί οι μηχανισμοί είναι πανάρχαιοι και ριζωμένοι βαθιά στο DNA μας.
Σήμερα δεν έχουμε αρκούδες ή λιοντάρια να μας κυνηγούν σε καθημερινή βάση.
Έχουμε άλλες λιγότερο εμφανείς "απειλές" που ενεργοποιούν την αντίδραση μάχης ή φυγής.
Η δουλειά, η κίνηση, το κινητό που χτυπάει όλη την ώρα, ο θάνατος ενός αγαπημένου, μια ερωτική απογοήτευση και λοιπά.
Στην ουσία απειλούμαστε από θέματα που ουσιαστικά δεν απειλούν τη ζωή μας κι όμως ο εγκέφαλός μας τα εκλαμβάνει σαν απειλές.
Ο εγκέφαλός μας.
Εδώ ερχόμαστε να καταρρίψουμε ένα προσωπικό μύθο.
Δηλαδή φταίει η δουλειά που μας δημιουργεί στρες ή το πως σκεφτόμαστε εμείς τη δουλειά?
Μήπως εμείς είμαστε οι υπαίτιοι για την κατάστασή μας?
Μήπως θα έπρεπε να είμαστε λίγο ποιό εκλεκτικοί στο τι θα θεωρήσουμε απειλή και τι όχι?
Κι όταν λέμε απειλή εννοούμε εκείνο τον πονοκέφαλο που έχουμε 2 μέρες τώρα και νομίζουμε πως είναι όγκος.
Ή το ότι τσακωθήκατε με ένα συνάδελφο στη δουλειά και όλη η μέρα μας πήγε κατά διαόλου.
Κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός και αντιδρά διαφορετικά σε κάθε ερέθισμα.
Για παράδειγμα:
3 Άτομα περιμένουν ένα τρίτο - το Μάκη - σε ένα σημείο που τους έδωσε ραντεβού.
Οι 3 αυτοί δεν γνωρίζονται και ούτε μιλάνε.
Ο Μάκης τους έχει στήσει 40 ολόκληρα λεπτά.
Υπάρχει περίπτωσή ένας από τους 3 να αισθάνεται τσαντισμένος και γιατί?
Γιατί ίσως σκέφτηκε: Ά το μ@λακ@ με έχει στήσει 40 λεπτά, έτσι και κοιμάται θα γίνει χαμός. Ακούς εκεί να με γράφει και να με έχει στημένο τόση ώρα μες στον ήλιο. Άμα έρθει θα γίνει σκηνικό!
Υπάρχει περίπτωσή ένας από τους 3 να αισθάνεται αγχωμένος και γιατί?
Γιατί ίσως σκέφτηκε: Λες να έπαθε τίποτα στο δρόμο? Λες να είχε κάποιο ατύχημα? Τον παίρνω στο κινητό είναι νεκρό. Θα πάρω την αδερφή του μήπως ξέρει κάτι. Πω πω θα τρελαθώ από την αγωνία μου!
Υπάρχει περίπτωσή ένας από τους 3 να είναι χαλαρός και να τον περιμένει υπομονετικά?
Γιατί ίσως σκέφτηκε: Πω πω τον κακομοίρη, θα έχει μπλέξει στην κίνηση και θα πήζει. Τον παίρνω τηλέφωνο και είναι νεκρό. Θα του έχει πέσει η μπαταρία. Θα τον περιμένω άλλα 5 λεπτά και την κάνω.
Παρόλο που οι 3 άνθρωποι βρίσκονται στην ίδια κατάσταση, κάτω από τις ίδιες συνθήκες, στο ίδιο σημείο, την ίδια ώρα, μπορεί να αντιδράσει διαφορετικά ο ένας απ τον άλλο.
Η πρώτη σκέψη που κάνουν είναι η γνωσία, δηλαδή "μήπως έπαθε τίποτα στο δρόμο? Ανησυχώ..." και σαν αποτέλεσμα αυτής είναι η συμπεριφορά δηλαδή το ότι αγχώθηκε.
Στην ουσία οι σκέψεις που κάνουμε έχουν αντίκτυπο στο τι θα νιώσουμε.
Συγκεκριμένα η συμπεριφορά που έχουμε απέναντι σε ένα γεγονός δεν είναι σε σχέση με το γεγονός αυτό κάθε αυτό, αλλά με τη σκέψη που εμείς κάνουμε γύρω από το γεγονός αυτό.
Δηλαδή δεν αγχώθηκα επειδή απλά άργησε ο Μάκης αλλά αγχώθηκα με τη σκέψη που έκανα ότι κάτι έπαθε ή ότι με έγραψε.
Πόσες φορές έχει επιβεβαιωθεί κάποια από τις ανησυχίες μας?
Πόσες φορές νόμισα ότι θα πάθω έμφραγμα και πόσες φορές στ' αλήθεια έπαθα?
Μήπως δεν αξιολόγησα σωστά τα δεδομένα και ενεργοποίησα την στρεσογόνα κατάσταση χωρίς να χρειάζεται?
Μήπως πάντα μα ΠΑΝΤΑ βάζω το κακό σενάριο σαν το πιο πιθανό αίτιο και όχι το καλό?
Μήπως βρίσκομαι σε διαρκή ανησυχία που κατά τη διάρκεια της μέρας αυξάνεται και μειώνεται ανάλογα με τις σκέψεις που κάνω?
Μήπως θα έπρεπε να βάζω πάντα το καλό σενάριο σαν πρωτεύον και αφού έχω αρκετές αποδείξεις για το αντίθετο, ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΜΟΝΟ ΤΟΤΕ να ανησυχήσω?
Μήπως από σήμερα πρέπει να σκέφτομαι πιο αισιόδοξα να προσπαθώ να εξηγήσω μόνο θετικά αυτά που μου συμβαίνουν?
Ίσως μέρα με τη μέρα κάτι να αλλάξει.
Ναι αλλά αν δεν έχω κάτι γιατί ταλαιπωρούμαι ακόμα? Τόσος καιρός, τόσα χρόνια, τόσα φάρμακα κι ακόμα?
Κάτι έχω στα σίγουρα...
Ποιός δεν έχει βγάλει ένα σπυράκι (ακμή) στο πρόσωπο η το σώμα?
Το θεωρούμε σαν απειλή που θα θέσει τη ζωή μας σε κίνδυνο?
Τι κι αν το ξύναμε με το νύχι και το τσιμπούσαμε κάθε 10 λεπτά?
Για μέρες, για μήνες, για χρόνια...
Πιστεύατε πως θα περνούσε ποτέ?
Καλημέρα
