Νοσηρή Φαντασία, ως άνθρωπος που έχει την ίδια φοβία, αυτό που κάνω για να αντέξω είναι να αντιμετωπίζω το συγκεκριμένο θέμα περισσότερο αγνωστικιστικά. Ξεκαθαρίζω από την αρχή της συζήτησης ότι είμαι άθρησκος και θεωρώ τις θρησκείες ανθρώπινα δημιουργήματα. Τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τις αβρααμικές θρησκείες (χριστιανισμός, ιουδαϊσμός, μουσουλμανισμός και διάφορα παρακλάδια τους), με τις οποίες ομολογώ ότι έχω πολύ μεγαλύτερη εξοικείωση, από τη στιγμή που κατέληξα ότι είναι ανθρώπινα δημιουργήματα, προς το παρόν δεν έχει βρεθεί κάτι να μου ανατρέψει την εν λόγω διαπίστωση. Επίσης, διευκρινίζω ότι οι επεξηγήσεις που κάνω παρακάτω σε ορισμούς και έννοιες που επικαλούμαι γίνονται προς χάριν συζήτησης και όχι λόγω κάποιας a priori αντίληψής μου ότι γνωρίζω περισσότερα πράγματα επί του θέματος σε σχέση με εσένα ή οποιοδήποτε άλλο μέλος του φόρουμ.
Η πίστη (ή η ελπίδα) σε κάποιο ανώτερο νόημα, σε κάποια ανώτερη δύναμη ή σε κάποια συνέχεια μετά τον θάνατο δεν είναι πεποιθήσεις που έχουν καταδικαστεί από την επιστήμη. Ακόμα περισσότερο, εκ φύσεως δεν μπορούν να καταδικαστούν από αυτή, για το λόγο του ότι η επιστήμη χρησιμοποιεί τον λεγόμενο "μεθοδολογικό νατουραλισμό", δηλαδή ασχολείται μόνο με ό,τι μπορεί να ανιχνευθεί, μετρηθεί και ποσοτικοποιηθεί. Ό,τι μπορεί να υπαχθεί σε αυτή τη διαδικασία αποτελεί μέρος του φυσικού κόσμου. Τα υπόλοιπα, αν υπάρχουν, ανήκουν στη σφαίρα του λεγόμενου μεταφυσικού.
Η ανίχνευση αυτή μπορεί να επιτελεστεί είτε με άμεση παρατήρηση είτε έμμεσα, μέσω των αποτελεσμάτων που επιφέρουν στην αλληλεπίδρασή τους με τον φυσικό κόσμο. Εξ ου και οι υποθέσεις για ύπαρξη της λεγόμενης "σκοτεινής" ύλης και "σκοτεινής" ενέργειας, ορμώμενες από την παρατήρηση της "αλλοπρόσαλλης" συμπεριφοράς των ουράνιων σωμάτων που δεν μπορεί να εξηγηθεί παρά μόνο με την εισαγωγή ενός διορθωτικού παράγοντα. Εν προκειμένω, υποθετικών ουράνιων σωμάτων που η ύπαρξή τους δεν μπορεί να ανιχνευθεί με τα μέσα που διαθέτουμε, καθώς ούτε εκπέμπουν ούτε αντανακλούν το φως (εξ ου και ο χαρακτηρισμός "σκοτεινή ύλη"). Επιπλέον, ορισμένα στοιχεία της πραγματικότητας προβλέπονται από διάφορα επιστημονικά μοντέλα, των οποίων η εγκυρότητα ενισχύεται ή υποβαθμίζεται από την ανακάλυψη/απόδειξη των εν λόγω στοιχείων. Χαρακτηριστικό, πρόσφατο παράδειγμα η ανακάλυψη του μποζονίου του Χιγκς (δημοσιογραφικά αποκαλούμενο και ως "Σωματίδιο του Θεού") που ενίσχυσε την εγκυρότητα του Καθιερωμένου Μοντέλου σωματιδιακής φυσικής που το προέβλεπε.
Στο σημείο αυτό, τίθεται το ενδιαφέρον ερώτημα: πως γνωρίζουμε εκ των προτέρων ότι όλα μπορούν, εν δυνάμει, να ανιχνευθούν, μετρηθούν και ποσοτικοποιηθούν; Η φιλοσοφική άποψη ότι τα μόνα που υπάρχουν είναι ο φυσικός κόσμος, δηλαδή μόνο ό,τι μπορεί να διαπιστωθεί μέσω του μεθοδολογικού νατουραλισμού, είναι ο λεγόμενος οντολογικός ή μεταφυσικός νατουραλισμός. Η επιστήμη προϋποθέτει μόνο τον μεθοδολογικό νατουραλισμό, ώστε να λειτουργήσει. Ο οντολογικός νατουραλισμός αποτελεί φιλοσοφική θεώρηση και δεν αποτελεί απαραίτητο συμπλήρωμα της επιστημονικής σκέψης.
Αν υποτεθεί ότι μπορούμε κάποια στιγμή στο μέλλον να τρέξουμε προσομοιώσεις ολόκληρων συμπάντων, τότε για την όποια ζωή μέσα σε αυτά, η δική μας ύπαρξη θα ανήκει στη σφαίρα του μεταφυσικού. Θα είμαστε πέρα από τον μεθοδολογικό νατουραλισμό, από την επιστήμη με άλλα λόγια, αυτής της εικονικής πραγματικότητας.
Όσον αφορά τη φαινομενική τυχαιότητα με βάση την οποία κινείται η ζωή και το σύμπαν, είναι αναμφίβολα συστατικό στοιχείο της πραγματικότητας (δεν θέλω να μπλέκω με ψευδοεπιστημονικούς ισχυρισμούς που υποκινούνται από θρησκευτικούς κύκλους, όπως ότι ο άνθρωπος είναι αποτέλεσμα ενός ευφυούς σχεδιασμού και όχι προϊόν εξελικτικής διαδικασίας). Η τυχαιότητα, όμως, δεν υπαινίσσεται έλλειψη νοήματος ή σκοπού. Παράδειγμα από την επιστήμη της πληροφορικής, οι γενετικοί αλγόριθμοι. Προσομοιώνουν διαδικασίες φυσικής επιλογής, εντελώς τυχαίες αλλά με βάση κάποιους κανόνες (μετάλλαξη, εξελικτική πίεση κλπ) και με βάση κάποιον σκοπό. Εμείς δεν γνωρίζουμε το αποτέλεσμα ούτε πως θα εξελιχθεί η διαδικασία, αλλά αναμένουμε να προκύψει η επιθυμητή λύση στο πρόβλημά μας. Η εικονική "μονάδα" όμως που ζει μέσα σε αυτό το περιβάλλον, αν μπορούσε να σκεφτεί, θα περιέγραφε εξελικτικές διαδικασίες χωρίς κάποιο "ανώτερο" σκοπό, ή κάποιον σκοπό που να μπορεί "μοναδοκεντρικά" να προσεγγίσει.
Πιστεύω, με άλλα λόγια, ότι είμαστε πολύ "μικροί" για να δίνουμε βέβαιες απαντήσεις σε οριακά, υπαρξιακά θέματα όπως η ζωή και ο θάνατος. Όπως η κίνηση των πλανητών υπαινίσσεται ότι υπάρχει κενό στην τρέχουσα θεωρία, έτσι και για μένα το ίδιο το φαινόμενο της ζωής δεν μπορεί να χωρέσει σε μια αντίληψη του ότι δεν υπάρχει τίποτα απολύτως πέρα από κάποιους νόμους της φύσης που ξαφνικά γεννήθηκαν από το πουθενά. Και, ακόμα περισσότερο, έδωσαν τη δυνατότητα να αναπτυχθούν οργανισμοί που έχουν συνείδηση της ύπαρξής τους, είναι σε θέση να ανακαλύπτουν μυστικά των απαρχών του σύμπαντος και να αναστοχάζονται το ρόλο τους σε αυτόν τον απέραντο κόσμο.
Δεν ντρέπομαι να παραδεχθώ ότι κίνητρο για αυτές τις φιλοσοφικές μου αναζητήσεις αποτελεί ο φόβος του θανάτου και οι υπαρξιακές μου αγωνίες που, αν δεν τις είχα, ίσως να ήμουν δεδηλωμένα άθεος. Δεν το θεωρώ μειονέκτημα, όπως κατ'αντιστοιχία δεν θεωρώ μειονέκτημα ότι κάποιος πρέπει να είναι πεινασμένος για να ψάξει τροφή. Ή περιπετειώδης χαρακτήρας, ώστε να ξεκινήσει με ένα καράβι να ανακαλύψει άγνωστες χώρες.
Είμαι άθρησκος επειδή οι προβλέψεις που κατά καιρούς έκανε η θρησκεία έχουν διαψευστεί. Σε αντίθεση, για παράδειγμα, με εκείνες του Καθιερωμένου Μοντέλου. Πιστεύω όμως ότι υπάρχει κάποιο ανώτερο νόημα σε αυτό καθ'αυτό το φαινόμενο της ζωής, παρόλο που ερωτήματα σχετικά με τον θάνατο, το αν θα ξαναζήσουμε ποτέ ή το αν αυτή η δισεκατομμυρίων ετών τρομαχτική μηχανή που λέγεται σύμπαν έχει κάποιο νόημα καλούνται να απαντηθούν από ανθρωποειδή όντα που άρχιζαν να τα στοχάζονται σοβαρά μόλις μερικές χιλιάδες χρόνια πριν.
Καταλήγοντας, ζητώντας συγγνώμη για το μέγεθος του κειμένου και για την όποια έλλειψη συνοχής, καθώς ο χρόνος με πιέζει πολύ (αλλά η ανάγκη για σου γράψω ήταν ακόμα μεγαλύτερη), αυτό που θα ήθελα να σου προτείνω είναι να δεις τον θάνατο σαν ένα ανοικτό ζήτημα. Ίσως να μη βιαστείς να βάλεις ένα οριστικό τέλος. Δώσε στον εαυτό σου, αν θες, αυτή την πολυτέλεια. Δεν ξέρουμε, ελπίζουμε, θα μάθουμε τι γίνεται όταν συμβεί, αν μάθουμε. Στο κάτω κάτω, η φιλοσοφική θεώρηση της ύπαρξης μιας ανώτερης δύναμης ή ενός ανώτερου σκοπού και, ελπίζω, μιας καλύτερης μοίρας πέραν του τελεσίδικου θανάτου, δεν αποτελεί προνόμιο μόνο της θρησκείας. Υπάρχουν εξαιρετικοί επιστήμονες που αποδέχονται τη φιλοσοφική ύπαρξη κάποιας μορφής θεού ή ανώτερου νοήματος χωρίς να καταφεύγουν σε αυτή.
Ενδεικτικό φιλοσοφικό ρεύμα:
https://en.wikipedia.org/wiki/Deism
Επίσης, παραθέτω προσωπικότητες ορόσημα για τη φιλοσοφία της επιστήμης, εμβληματικές μορφές για όλη την επιστημονική κοινότητα ανεξαρτήτως υπαρξιακών πεποιθήσεων, που δεν είναι ούτε άθεοι ούτε θρήσκοι. Πρόκειται για τους Καρλ Πόππερ (το λινκ οδηγεί στο υποκεφάλαιο "Religion and God") και Μάρτιν Γκάρτνερ (αντίστοιχα, στο υποκεφάλαιο "Theism and Religion").
https://en.wikipedia.org/wiki/Karl_P...ligion_and_God
https://en.wikipedia.org/wiki/Martin...m_and_religion
Γνωρίζω πως όλα αυτά δεν απαντάνε ευθέως στο υπαρξιακό ζήτημα του θανάτου. Εξάλλου, και να υπάρχει ένα ανώτερο νόημα, αυτό δεν συνεπάγεται άμεσα και την ύπαρξη κάποια συνέχειας της ζωής. Αλλά, μεταφέροντας τη δική μου στάση, και με κάθε καλή διάθεση να βοηθήσω, πιστεύω πως για άτομα σαν εμάς η ελπίδα για κάτι πάνω και πέρα από αυτή τη ζωή, έστω μέσα σε πλαίσια εντελώς αγνωστικιστικά και πάντα με σεβασμό στην επιστήμη αλλά και στην επίγνωση της περιορισμένης αντιληπτικής μας ικανότητας, είναι το πιο αποτελεσματικό μέτρο ώστε να μπορούμε να τη χαρούμε χωρίς την αγωνία του τι θα συμβεί όταν κάποτε τελειώσει. Και μπορούμε να το πετύχουμε χωρίς τη θρησκεία.
Υ.Γ.: Από την άλλη, και το αντίστροφο ισχύει... ότι δηλαδή και να μην υπάρχει μεταφυσικά τίποτα, αυτό δεν αποκλείει την πιθανότητα να υπάρξει και επόμενη ζωή. Που ξέρεις, μπορεί κάποτε η τεχνολογία να εξελιχθεί τόσο πολύ που οι άνθρωποι του μέλλοντος να μπορούν να ανασταίνουν νεκρούς από το παρελθόν (ή να μας αναστήσουν εξωγήινοι, από άλλους πλανήτες ή από άλλα σύμπαντα [emoji14] ). "Any sufficiently advanced technology is indistinguishable from magic" (
Clarke's three laws). Ποιος μπορεί να προβλέψει τι δυνατότητες θα υπάρχουν σε ένα εκατομμύριο χρόνια από σήμερα; Σε δύο; Σε τρία;
