Quote:
Originally posted by PETRAN
Δεν υπάρχει απάντηση στην ερώτηση γιατί απλούστατα η ευτυχία δεν είναι κάτι που αποκτάται/βρίσκεται κάπου και τελείωσε. Το ανθρώπινο μυαλό είναι μια σειρά από συνεχείς εναλλασσόμενες σκέψεις και εμπειρίες. Κάποιες από αυτές θα εκλαμβάνονται σαν \"ευτυχισμένες\" και κάποιες σαν \"δυστιχισμένες\", το θέμα είναι ο καθένας με τον τρόπο του να αυξήσει την συχνότητα και την ένταση των ευτυχισμένων στιγμών. Κάτι τέτοιο όμως είναι μοναδικό για τον καθένα και έτσι δεν υπάρχει κάποιου είδους πανανθρώπινης αντικειμενικής αξίας.
Ίσως το καλύτερο για τον καθένα θα ήταν να προσπαθεί να προβλέψει για πράγματα που θα τον κάνουν ευτυχισμένο στο μέλλον και έτσι να θέσει στόχους ώστε να τους εκπληρώσει. Όμως και αυτή η μέθοδος κρύβει τρομερές αδυναμίες για πολούς και διάφορους λόγους. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τι θα του επιφυλάσσει το μέλλον ,αλλά ακόμα και αν το κάνει ,κανείς δεν εγγυάται ότι αυτό που θα έρθει είναι όπως αυτό που φανταζόταν (που προσομοίωναν με την φαντασία τους). Επίσης, κανείς δεν ξέρει για το πως θα είναι και τι θα σκέφτονται στο μέλλον αφού όλοι οι άνθρωποι φαντάζονται αλλά και θυμούνται καταστάσεις σε σχέση με το τώρα και όχι με το αύριο και το χθες. Σαν φοιτητής, ώταν έμπαινα πεινασμένος στο μάρκετ ψώνιζα το μισό...μάρκετ (!) ενώ όταν ήμουν χορτασμένος δεν ψώνιζα τίποτα για να το μετανιώσω φυσικά το επόμενο βράδυ όταν το ψυγείο είχε μύγες και το στομάχι μου διαμαρτύρονταν επικίνδυνα. Έχουν γίνει πολλές χαρακτηριστικές έρευνες σε αυτό τον τομέα για την \"προκατάληψη της παρούσας κατάστασης\". Σε ένα πείραμα, διάφορα άτομα ενός γυμναστηρίου ρωτήθηκαν υποθετικά για το αν θα τους έλειπε ποιο πολύ το νερό ή η τροφή αν χάνονταν σε μια ζούγκλα. Τα άτομα που δεν είχαν ασκηθεί, είχαν 50/50 πιθανότητα να διαλέξουν μεταξύ νερού και τροφής, άτομα όμως που είχαν κάνει μισή ώρα διάδρομο παρουσίασαν πολύ ποιο μεγάλη πιθανότητα να διαλέξουν το νερό. Η \"προκατάληψη της παρούσας κατάστασης\" δεν επηρεάζει μόνο την μελοντική λήψη αποφάσεων, αλλά και την ανάκληση προηγούμενων γεγονότων από την μνήμη, με διάφορα παρόντα στοιχεία να επηρεάζουν την ανάσυρση, το περιεχόμενο καθώς και την ίδια την εμπειρία της μνήμης, κάνοντας ποιο πολύ την επεισοδιακή μνήμη να θυμίζει \"ανακατασκευή\" παρά ακριβής \"ανάσυρση\" (π.χ. όπως στους υπολογιστές).
Έτσι λοιπόν το να κάνει καποιος ακριβείς προβλέψεις για το αν είναι ευτυχισμένος αύριο δεν εξαρτάται μόνο από το περιβάλλον, την τύχη και τις δικές του πράξεις, αλλά και από αυτόν τον ίδιο, αφού πράγματα που θεωρεί κάποιος ότι τον κάνουν ευτυχισμένο τώρα, δεν πάει να πει ότι θα τον κάνουν ευτυχισμένο και αύριο. Κάποιος κάνει ένα τατού θεωρόντας το φανταστική ιδέα την στιγμή που το τελειώνει, για να το σιχαθεί μερικά χρόνια αργότερα και να κάνει λέιζερ. Σε κάποιον αρέσει ένα Χ είδος μουσικής και ύστερα από κάποιο καιρό του αρέσει ένα Ψ είδος, απορώντας για το πως του άρεσε το Χ είδος στο παρελθόν. Κάποιος νιώθει τρομερά ερωτευμένος σε μια σχέση για να σκεφτεί ύστερα από καιρό/χωρισμό/εναλλαγή σχέσεων για το πόσο ατάιριαστη ήταν η προσωπικότητα του άλλου ανθρώπου και να απορήσει με τα γούστα, τις προτιμήσεις και την κατάσταση του παρελθοντικού του εαυτού. Κατά τον Daniel Gilbert, οι άνθρωποι χρησιμοποιούν διάφορα \"ασθενή\" στηχεία για να δημιουργήσουν \"θυμικά δελτία\", δηλαδή να κάνουν συναισθηματικές προβλεψεις για το μέλλον με τον ίδιο τρόπο που οι μετεωρολόγοι χρησιμοποιούν διάφορα τωρινά στοιχεία για να βγάλουν δελτίο καιρού...και όλοι ξέρουμε πως το δελτίο καιρού μπορεί να πέσει εύκολα έξω...αυτές οι έρευνες έχουν ίσως και προεκτάσεις τελικά για το τι είναι τελικά ο εαυτός, κλονίζοντας την παραδοσιακή άποψη του εαυτού σαν κάτι το σταθερό και ομογενές που παγιώνεται μετά την παιδική ηλικία, θεωρόντας τον μάλλον σαν μια αέναη σειρά σκέψεων, καταστάσεων και εμπειρών, με την μόνη σταθερότητα να είναι η ψευδαίσθηση της σταθερότητας (αλλά αυτό είναι ένα άλλο μεγάλο θέμα!).
Μετά το πρόβλημα είναι η ίδια η έννοια της \"Ευτυχίας\". Η \"ευτυχία\" σαν υποκειμενικό συναίσθημα είναι αυστηρά μια πρώτου προσώπου εμπειρία που είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί και να μετρηθεί. Φανταστείτε μια πολύ απλή ψυχολογική μέτρηση όπως ένα scale τύπου Likert, διαβαθμισμένο από το 0 εώς το 10, με το 10 να σημαίνει \"βιώνω τον παράδεισο στην γη\" και το 0 να σημαίνει \"με τι να κόψω τις φλέβες\"? Φανταστείτε τώρα ότι έιχατε γενέθλια και η μαμά σας σας κάνει έκπληξη μια τούρτα. Σύγουρα είστε χαρούμενοι και όταν ο ενοχλητικός ερευνητής ψυχολόγος πετάγεται από το πουθενά και σας λέει \"επ! έρευνα...βάλε κάτι απο 0-10\" εσείς βάζετε ένα 6 γιατί εντάξει στην ηλικία που είστε (ας πούμε 30) δεν έγινε και κάτι το συνταρακτικό αφού είστε μόνος με 700 ευρώ τον μήνα και μένετε με τους γονείς σας (ωχ!) (σίγουρα υπό άλλες συνθήκες να είχατε βαθμολογήσει πολύ ποιο ψηλά την παρούσα κατάσταση, π.χ. αν είσασταν 8 ετών!) Τάρα φανταστείτε στην παρούσα κατάσταση να μην είσασταν εσείς αλλά η Ελένη που είναι σιαμαία και είναι από πάντα κολλημένη στο κεφάλι με την αδερφή της την ντίνα.΄Λόγω ίσως των περιορισμένων δραστηριοτήτων και εμπειριών τους οι 2 αδερφές νιώθουν εκστατικά χαρούμενες με αυτήν την έκπληξη και σκοράρουν ένα γερό 10άρι λέγοντας ακόμα (μέσα σε δακρυα χαράς) και στον ενοχλητικό ψυχολόγο-ερευνητή να κάνει τζοιν στο πάρτυ. Τώρα όμως τι έγινε? Είτε το δικό τους 10 είναι το δικό σας 6, είτε το δικό τους 10 είναι και το δικό σας 10 άρα για κάποιο λόγο αυτές βίωσαν πολύ ποιο έντονα την ίδια κατάσταση. Πως μπορούμε να ξέρουμε τι συμβαίνει? Δεν μπορούμε΄γιάυτό άλλωστε η ευτυχία με τα σύγχρονα μέσα είναι δύσκολο να μετρηθεί! (αν και η ολοένα και μεγαλύτερη εξελιξη και συμβολή των λειτουργικών μαγνητικών τομογράφων να αποκαλύψουν κάποιες συσχετίσεις μεταξί συναισθηματικών εμπειριών και εγκεφαλικής λειτουργία στο μέλλον-ίδη άλλωστε έχουν φερει επανάσταση σε πολούς τομείς της ψυχολογίας).
Πολλοί απο εσάς θα λέγαν ότι αυτές οι 2 αδερφές έχουν ζήσει λίγα πράγματα και ίσως να υποθέσετε ότι το δικό τους 10 είναι το αντίστοιχο του δικού σας 6 και ότι αν οι καιμένες οι αδερφές ήταν χωρισμένες μεταξύ τους θα ζούσαν την πραγματική ευτυχισμλενη ζωή. Έίναι όμως απαραίτητα έτσι? Μήπως αυτό που βίωσαν εκείνη την στιγμή η μια από τις αδερφές είναι αντίστοιχο με αυτό που θα βιώνατε εσείς (η που θα νομίζατε ότι θα βιώνατε) με τον απόλυτο έρωτά σας ενώ θα κάνατε διακοπές στην Χαβάη έχοντας 10000αρα στην τσέπη? Άραγε να είστε συνολικά ποιο ευτυχισμένοι από τον ανάπειρο \"καιμένο\" άνθρωπο που ήταν πάντα προσκολλημένος σε ένα αναπηρικό καροτσάκι?
Όλα αυτά θυμίζουν για την σχετικότητα του συναισθήματος αλλά και για την σχετικότητα της λειτουργίας του ανθρώπινου εγκεφάλου-νου που τα γενάει. Σύμφωνα με την επικρατέστερη \"διπαραγοντική\" θεωρία συναισθημάτων των Schacter-Singer, η συναισθηματική αντίδραση δεν είναι κάτι το γρήγωρο και αυτόματο, διαχωρισμένο από την σκέψη όπως κάποιοι νομίζουν, αλλά εμπεριέχει την ισάξια συμμέτοχη αυτόνομων συγκινησιακών και ανώτερων-γνωστικών λειτουργιών.Αυτο με απλά λόγια σημαίνει ότι η εμπειρία (ευτυχίας-δυστυχίας΄κλπ.) σχηματίζεται απο την παράλληλη συγκινησιακή δραστηριότητα (έντονες αισθήσεις που βιώνει κάποιος) του σώματος σε σχέση με σκέψεις για αυτό που προκάλεσε αυτή την δραστηριότητα. Πολλοί έχουν ακούσει για σχέσεις \"μίσους-αγάπης\". Αυτό σημαίνει ότι το αντικείμενο του πόθου δημιουργεί έντονη γενική συγκίνηση (δυνατές αισθήσεις π.χ. έντονη σεξουαλική έλξη) και οι σκέψεις \"χρωματίζουν\" αυτήν την συγκίνηση ανάλογα. Αν οι αποδόσεις που γίνονται για το έτερον ήμισυ είναι θετικές τότε το βίωμα εκλαμβάνεται ως \"αγάπη\" ένώ όταν είναι αρνητικές τότε εκλαμβάνεται ως μίσος.
Στο παραδοσιακό πείραμα των schacter-singer άνθρωποι περίμεναν στην αίθουσα για κάποια δήθεν ψυχολογική έρευνα. Τα υποκείμενα δέχονταν στην αρχή (πριν την αναμονή) μία ένεση από μια διεγερτική ουσία. Οι ερευνητές έιπαν στα μισά υποκείμενα την αλήθεια, ότι η ουσία ήταν διεγερτική ενώ στα άλλα μισά είπαν ψέματα ότι ήταν μια ουσία ανενεργή. Ύστερα από λίγο στην αίθουσα αναμονής, κάποια από τα άλλα άτομα που δήθεν περίμεναν για την έρευνα (αλλά ήταν \"στο κόλπο\"!)άρχισαν να συμπεριφέρονται είτε με τρόπο επιθετικό είτε χιουμοριστικό. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα άτομα που τους είχε ειπωθεί ότι η ουσία ήταν διεγερτική δεν επηρεάστικαν από αυτή την συμπεριφορά αφού απέδωσαν την έντονη συναισθηματική κατάσταση στο φάρμακο και έτσι έμειναν ήρεμοι (!). Τα άτομα που τους είχε ειπωθεί όμως η πληροφορία για ανενεργή ουσία επηρεάστηλαν άμμεσα από την συμπεριφορά των \"ηθοποιών\" και άρχισαν να βιώνουν συναισθηματικές καταστάσεις ανάλογες με αυτές που εξέφραζαν οι ηθοποιοί, με οργή και χαρά να βιώνεται ανάλογα με την \"κατάσταση\" που προκαλούσαν οι ηθοποιοί (οργισμένη και χαρούμενη αντίστοιχα). Αυτό σημαίνει ότι τα συν-αισθήματα των ανθρώπων δημιουργούνται και αυτά από την σκέψη (απόδοση της αιτίας μιας κατάστασης), περιπλέκοντας περισσότερο τα πράγματα. Αν η ευτυχία είναι αποτέλεσμα συνεργασίας μεταξύ αισθήσεων και σκέψεων τότε δεν μπορούμε να μιλήσουμε με σιγουριά για πράγματα που δημιουργούν ευτυχία αφού η ευτυχία εμπεριέχει και την σχετικότητα των σκέψεων του καθενός.
\'Ολη αυτή η σχετικότητα θα πρέπει να κλονίσει κάποιον για την αβεβαιότητα της ευτυχίας, αλλά και να του δώσει να καταλάβει ότι η ευτυχία πολλές φορές δεν έχει να κάνει με τα στερεότυπα. Κάποιος θέλει να γίνει πλούσιος για να πάει να φάει με χρυσά κουτάλια στο υπερ-λουξ εστιατόριο αλλά θα τον κάνει άραγε ποιο ευτυχισμένο άραγε από μια βραδιά στο ταβερνάκι της γειτονιάς του με την αγαπημένη του παρέα? Ίσως μάλιστα οι \"καθώς-πρέπει\" κώδικες συμπεριφοράς του υπερ-λουξ εστιατορίου να του σπάσουν τα νεύρα. Ίσως και από την άλλη βέβαια για τον ίδιο η και για κάποιο άλλο η βραδιά στο υπερ-λουξ εστιατώριο να ήταν η καλύτερη της ζωής του και ότι όλα αυτά περί \"παντού περνάω καλά αν το θέλω\" είναι μπούρδες κάνοντάς τον να έρθει στο συμπέρασμα στο ότι η ευτυχία έχει το σχήμα του $! Φυσικά κανείς από τους 2 δεν είναι σωστός...ο καθένας είναι σωστός για τον εαυτό του εκείνη την συγκεκριμένη στιγμή που νιώθει μια στιγμιαία ευτυχισμένη εμπειρία να περναει...
Ουφ είναι αργά και έγραψα τόσα πολλά αλλά ο λόγος που το έκανα είναι μάλλον για να αποφύγω το διάβασμα που έπρεπε να κάνω!Αλλά το θέμα με ιντρίγκαρε. Ήταν τόσα πολλά αυτά που ήθελα να γράψω αλλά ίδη αυτά είναι υπερ-αρκετά και μάλλον κουραστικότατα για ένα φορουμ. Παρ΄ότι βέβαια η ευτυχία είναι κάτι το υποκειμενικό, όταν πολλες απόψεις συγκλινουν σε κάτι τότε έχει περισσότερες πιθανότητες αυτό το κάτι να είναι σωστό. Αυτό σημαίνει ότι η ενεργή συμμετοχή όλων σε ένα φορουμ ψυχολογίας να αποκαλύψει τελικά τι είναι αυτό που κάνει κάποιον ευτυχισμένο! Λες...?
