ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΩΝ
Η ψυχοθεραπεία και η ψυχολογική υποστήριξη στην Ελλάδα, στην καλύτερη των περιπτώσεων, είναι ένα αμφίβολο θέμα. Και επειδή η διαφορά μεταξύ καλής και κακής ψυχοθεραπείας μπορεί να μετρηθεί σε χρόνια ή και δεκαετίες, για τους θεραπευόμενους οι οποίοι νιώθουν ότι "κάτι βρωμάει στο βασίλειο της Δανιμαρκίας" ας διαβάσουν το παρόν.
Η ψυχοθεραπεία περιέχει μια σχέση εξάρτησης με τον χαρακτηρισμό των μελών ως ΙΣΧΥΡΟ (θεραπευτής) / ΑΣΘΕΝΕΣ (θεραπευόμενος). Ο θεραπευτής έχει το πάνω χέρι στη μεταξύ τους σχέση και απουσία ηθικών φραγμών εκ μέρους του, η σχέση πολύ συχνά οδηγεί στην εκμετάλλευση των θεραπευομένων οι οποίοι δεν έχουν τη δυνατότητα να θέσουν απαιτήσεις, γιατί αφ'ενός οι ίδιοι ζουν σε μια στρεβλή πραγματικότητα και αφ' ετέρου δεν ξέρουν τι θα έπρεπε να απαιτούν σε ότι αφορά τις υπηρεσίες για τις οποίες πληρώνουν.
Λόγω της έλλειψης ουσιαστικών ελεγκτικών μηχανισμών στην Ελλάδα σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας των θεραπευτών, καθώς και της σύνδεσης των υπηρεσιών που προσφέρουν με τις χρηματικές απολαβές (αντιτίθεται στο συμφέρον του ψυχολόγου ο ασθενής να αποθεραπευθεί), ο θεραπευόμενος μένει ξεκρέμαστος. Δηλαδή, ούτε φόβος φυλάει τους θεραπευτές (ανυπαρξία ουσιαστικών - αλλά και τυπικών - ελέγχων και κυρώσεων), ούτε και αποτελεί συμφέρον τους οι θεραπευόμενοι να αυτονομηθούν γιατί μειώνονται οι απολαβές τους. Συμφέρει ο θεραπευόμενος να κρατηθεί σε μια κατάσταση "ζόμπι" στην οποία κάθε βδομάδα πληρώνουν τις συμφωνημένες αμοιβές οι οποίες σε κάθε περίπτωση είναι σαφείς, ενώ οι υπηρεσίες αυτών και το τι ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ να εισπράττει ο εκάστοτε θεραπευόμενος είναι ασαφές. Επειδή υπάρχει πιθανότητα απώλειας ανθρώπινης ζωής, ενδεχομένως υπάρχει και λίγη τσίπα... αλλά δεν παίρνω όρκο για κάτι τόσο εξωτικό.
Η ηθική του εκάστοτε θεραπευτή θα έπρεπε να είναι σαφής (ΑΣΠΡΗ/ΜΑΥΡΗ). Με την εισαγωγή σχετικότητας σε αυτές τις αξίες (ΓΚΡΙ), καταλήγουμε σε θεραπευτικές προσεγγίσεις πολύ διαφορετικές από τις βέλτιστες. Τελικά, είναι πεποίθηση μου ότι προκειμένου η μεγαλύτερη μερίδα των θεραπευτών να μπορεί να κοιμάται το βράδυ, καταλήγουν στην λύση της "ελεγχόμενης ψυχοθεραπείας". Δηλαδή στο να προσφέρουν πρόοδο την οποία ελέγχουν οι ίδιοι/ίδιες και που πολλές φορές από τον θεραπευόμενο γίνεται αντιληπτή ως "θεραπεία με το σταγονόμετρο" ή "ναι μεν να σε βοηθήσω, αλλά με τον ρυθμό που θέλω εγώ, και όχι το ρυθμό που θέλεις/μπορείς εσύ".
Από την πλευρά του θεραπευόμενου, ο οποίος βιώνει το δικό του δράμα, βρίσκει κάποιον να τον ακούσει, νομίζοντας ότι η περιοδική 45λεπτη αποτόνωση η οποία του προσφέρεται είναι θεραπευτική επειδή αποτελεί διάλειμμα από το μόνιμο "βραχνά" της ζωής του, ενώ ουσιαστικά διαιωνίζει τα πρόβληματα του. Παράλληλα, επειδή απουσιάζει η απαιτούμενη ενημέρωση - και αποτελεί συμφέρον πολλών να μην υπάρχει - λείπει η εμπειρία και η αντίληψη του θεραπευόμενου σχετικά με το πλήρες φάσμα των απαιτήσεων και προαπαιτήσεων που θα έπρεπε να πληρούν οι θεραπευτές, ποιός είναι ο τρόπος αντιμετώπισης (ή ποιός θα έπρεπε να είναι) του/των προβλημάτων τους, σε ποιούς στόχους θα έπρεπε να επικεντρώνονται οι προσπάθειες κλπ.
Με άλλα λόγια, είναι μια συναλλαγή για την οποία οι θεραπευόμενοι οφείλουν να ρωτήσουν τον εαυτό τους: Δίνω λεφτά... "ΤΙ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΠΑΙΡΝΩ για τα λεφτά που δίνω"; και όχι "ΤΙ ΠΑΙΡΝΩ για τα λεφτά που δίνω"; γιατί συχνά αυτά που παίρνουν είναι "ψίχουλα".
Ο μόνος παράγοντας ο οποίος διαφυλλάτει τον εκάστοτε θεραπευόμενο από καταστροφικές ενέργειες εις βάρος του ή την χρόνια ταλαιπωρία με στόχο την απομύζηση χρημάτων, είναι οι ηθικές αξίες του θεραπευτή ("η τιμή, τιμή δεν έχει..."), το αν έχει ενεργό αίσθημα ντροπής, αν έχει φιλότιμο, αν πιστεύει σε μετά-θάνατο ζωή και το αν θα απολογηθεί κάποτε για τις πράξεις του κλπ. Γιατί αν όλα σχετίζονται με το "αν τον πιάσουνε/καταλάβουνε" η συμπεριφορά του εξαρτάται από τους ελέγχους οι οποίοι απλά δεν γίνονται. Με απλά λόγια, εάν ο θεραπευτής σας, έχει συμβιβασμένες ηθικές αξίες - και άντε να το ψυχανεμιστείς αυτό - το πιθανότερο είναι ότι σε περιμένει μια απίθανη εμπειρία η οποία μπορεί να περιλαμβάνει μεταξύ άλλων:
1. την άρνηση ή μη-επιβεβαίωσης προόδου ("τερμάτισες, αλλά συνεχίζεις να τρέχεις")
2. την σιωπή τύπου omerta σε ότι αφορά σημεία τα οποία μπορεί να σας εξασφαλίσουν την πρόοδο σας
3. το να σας αποσπά την προσοχή με ήχους ή κινήσεις - μεγάλη προσοχή να δώσετε σε ψυχοβγάλτ(ρ)ες που φοράνε παπούτσια με έντονες χρωματικές αντιθέσεις τα οποία όταν αυτοσυγκεντρώνεστε αρχίζουν να κόβουν βόλτες στο οπτικό πεδίο σας
4. την αναφορά ευαίσθητων θεμάτων με σκοπό να σας παραπλανήσουν/αποσυντονίσουν από την βέλτιστη παραγωγική σκέψη/αίσθηση/κατεύθυνση ("μου πατάει τα κουμπιά μου!")
5. την εστίαση σε μη-παραγωγικές κατευθύνσεις.
6. την έλλειψη προσοχής ή αδιαφορία.
7. την απόκρυψη ζωτικών για την πρόοδο σας πληροφοριών (το να μη σας δίνουν τις λύσεις που έχετε ανάγκη δεν σημαίνει ότι λένε ψέματα για πολλούς από αυτούς).
8. την συχνή μεταβολή του ωραρίου (προφανώς είναι σημαντικότερη η αποδέσμευση της ώρας σας από εσάς τον ίδιο) και άλλα πολλά τα οποία συνήθως σκοπό έχουν να κάνουν τη μία συνεδρία δύο ή δέκα.
Για τον επιτήδειο θεραπευτή, ΑΝ τον καταλάβει ο θεραπευόμενος και ΑΝ ερωτηθεί, απο πλευράς του θα διατείνεται για όλα τα παραπάνω "έκανα λάθος... άνθρωπος είμαι και εγώ... αφαιρέθηκα κλπ" και ο θεραπευόμενος το πιθανότερο να βρεθεί σε αδυναμία να αποδείξει οτιδήποτε σε ότι αφορά την σκοπιμότητα και τις προθέσεις του.
Οι αρμόδιοι φορείς δεν ασκούν ελέγχους επι των θεραπευτών, δεν τους αναγνωρίζεται καμία ευθύνη και δεν αποτιμάται με κανέναν τρόπο η ζημιά την οποία πολλοί προκαλούν στις ζωές συνανθρώπων μας οι οποίοι στην αναζήτηση λύσεων στα προβλήματα τους πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης. Tέλος καμία αποζημίωση δεν προσφέρεται σε κανέναν ο οποίος χάνει μέρες, μήνες, χρόνια στα χέρια των "έξυπνων" πλην ανήθικων μορφωμένων. Στο κάτω-κάτω ακόμα και αν πολλοί θεραπευόμενοι αναζητούσαν το δίκιο τους, για ένα δικαστήριο, εκείνοι είναι "τρελοί/ψυχασθενείς/ψυχοπαθείς" ενώ οι άλλοι είναι "επιστήμονες".
Τα πράγματα χειροτερεύουν με τα κίνητρα τα οποία προσφέρονται από φαρμακευτικές εταιρείες, προκειμένου ψυχίατροι να συνταγογραφήσουν τα παρασκευάσματα τους στα πλήθη. Αν τη γλίτωσες από τον αλκοολισμό και τις καταχρήσεις, ένας κακός ψυχολόγος ή ψυχίατρος μπορεί να σε οδηγήσει σε χειρότερες "νόμιμες" εξαρτήσεις για τις οποίες "άντε να βρεις το δίκιο σου". Και δυστηχώς, πάλι υπάρχει ΣΥΜΦΕΡΟΝ στο να παίρνουν όσο γίνεται περισσότεροι τα φάρμακα αυτά!
Τελικά, ο νομοθέτης δεν διασφαλίζει ο θεραπευόμενος να μπορεί να βρει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες οι οποίες να εξασφαλίζονται με συνεχείς ελέγχους και αν ρωτήσετε για το πως θα καθορίσετε αν ο ψυχοθεραπευτής σας είναι "άγγελος" ή "διάολος" θα σας πουν "αν νιώθετε ότι σας βοηθάει συνεχίζετε, αν όχι, σταματάτε". Με άλλα λόγια, η ανίκανη πολιτεία αποποιείται των ευθυνών της και μεταθέτει τον έλεγχο, τον οποίο όφειλε η ίδια να πραγματοποιεί, στο αμφίβολο μυαλό/αντίληψη/ικανότητες του θεραπευόμενου ο οποίος αναζητάει βοήθεια (σημ.*)!!! Αυτό βέβαια - κατά την άποψη μου - είναι ανάλογο με το να αναθέσεις τη διοίκηση του Δαφνιού στους ίδιους τους εγκλείστους.
* Στο σημείο αυτό υπενθυμιζω ότι η περιοδική αποτόνωση δεν αποτελεί θεραπεία από μόνη της, και το να ξύνει τα νύχια του/ης ο/η ψυχολόγος για 45 ή 60 λεπτά όσο εκφράζεται κάποιος δεν επιλύει χρόνια προβλήματα.
Έχοντας πει τα παραπάνω, ίσως υπάρχουν φωτεινές εξαιρέσεις εκεί έξω οι οποίες έχουν τσίπα και φιλότιμο και αρκετά λεφτά κληρονομιά ώστε να μη σκέφτονται ότι ένας θεραπευόμενος που βρίσκει οριστική λύση ΔΕΝ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ότι θα σφίξουν το ζωνάρι επειδή δεν θα τον έχουν πελάτη στο μαγαζί τους την επόμενη χρονιά. Δεν έχω βρει ακόμα κάποιον τέτοιο και αν κάποιος άλλος έχει παρακαλώ να μου τον/την συστήσετε.
Για την πολιτεία τα σχόλια περισσεύουν αλλά έχοντας αναζητήσει λύσεις μέσω επίσημων οδών, βρήκα αδιέξοδα. Αν κάποιος άλλος ξέρει κάτι, ειδικά σε ότι αφορά ουσιαστικούς ελέγχους, την απόδοση ευθυνών και αποζημιώσεων, παρακαλώ και πάλι να μου το πει.
Τέλος να θυμάστε το εξής:
Ο πιο χρήσιμος τεχνίτης είναι αυτός που ΞΕΡΕΙ και ΘΕΛΕΙ να σε βοηθήσει.
Αμέσως μετά έρχεται ο τεχνίτης που ΔΕΝ ΞΕΡΕΙ αλλά ΘΕΛΕΙ να σε βοηθήσει.
Μετά από αυτόν έρχεται ο τεχνίτης που ΞΕΡΕΙ αλλά ΔΕΝ ΘΕΛΕΙ να σε βοηθήσει.
Τέλος έρχεται αυτός που ΔΕΝ ΞΕΡΕΙ και ΔΕΝ ΘΕΛΕΙ να σε βοηθήσει.
Οι θεραπευόμενοι, δεν είναι ψυχολόγοι για να κρίνουν το κατά πόσο ο άνθρωπος τον οποίο πληρώνουν κάθε βδομάδα ΞΕΡΕΙ Ή ΟΧΙ πως να τους βοηθήσει, και δεν είναι βέβαιοι για τις προθέσεις τους απλά γιατί δεν είναι εκείνοι. Τέλος, ακόμα και αν ΞΕΡΕΙ και ΘΕΛΕΙ να βοηθήσει, και τα δύο είναι άχρηστα αν έχει συμβιβασμένη ηθική γιατί θα κοιτάξει πρώτα το συμφέρον του και μετά το δικό σας - αν το κοιτάξει κιόλας.
Συνεπώς:
1. Εξασφαλίστε το ήθος του θεραπευτή σας (*2).
2. Βεβαιωθείτε ότι ΘΕΛΕΙ να σας βοηθήσει.
3. Βεβαιωθείτε ότι ΜΠΟΡΕΙ να σας βοηθήσει.
4. Εξασφαλίστε ότι τα λάθη του θα έχουν οικονομικές κυρώσεις, γιατί η πολιτεία α. δεν επιμορφώνει σχετικά με το τι θα έπρεπε να παίρνουν οι θεραπευόμενοι, β. δεν ασκεί ουσιαστικούς ελέγχους στους θεραπευτές και γ. δεν τους επιβάλει κυρώσεις. Για αποζημιώσεις και επανορθώσεις ούτε λόγος.
(*2) Το ότι εξαναγκαστήκατε να τον εμπιστευτείτε αρχικά δεν σημαίνει ότι έχει ηθικές αξίες. Σημαίνει απλά ότι βρεθήκατε σε ανάγκη να εμπιστευτείτε "κάποιον" και πιαστήκατε από όπου μπορούσατε. Με άλλα λόγια θα έπρεπε οι θεραπευόμενοι να αναρωτηθούν αν αυτό από το οποίο κρατιούνται είναι Άνθρωπος ή βδέλλα. Ο θεραπευτής σας δεν σας "πονάει" απαραίτητα όπως ένα οικογενειακό μέλος, απλά επειδή βγάζει συγκαταβατικούς και συμπαθητικούς ήχους όσο μιλάτε και δυστηχώς συχνά δεν αξίζουν της εμπιστοσύνης την οποία ήδη τους δείχνετε.
Τελικά, αφού πέφτει στην πλάτη του εκάστοτε θεραπευόμενου να διασφαλίσει τα συμφέροντα του, χαρακτηρίζω την τρέχουσα κατάσταση από γελοία εώς ανήθικη.
Εάν κρίνετε ότι το κείμενο είναι χρήσιμο, παρακαλώ βοηθήστε στη διάδοση του με κάθε τρόπο (email π.χ.). Τα παραπάνω αποτελούν προσωπικές θέσεις/απόψεις/τοποθετήσεις και μόνο.
