Δημιουργικότητα - μια χαρά που πηγάζει από μέσα μας

[Elena Episkeptis]

Δημιουργικότητα με μια φράση είναι οποιαδήποτε δραστηριότητα που γεννά κάτι το ποιοτικά νέο.

Ως δημιουργική ικανότητα χαρακτηρίζεται η ικανότητα ενός ατόμου να ανακαλύπτει νέες σχέσεις και να παρουσιάζει εύκολα νέες ιδέες και πρωτότυπες λύσεις για προβλήματα σε οποιονδήποτε τομέα της ζωής, δηλαδή όχι μόνο στην τέχνη (με την οποία άλλωστε είναι και συνηθέστερη η συσχέτιση), αλλά και στην τεχνική, την οικονομία και γενικά τον πολιτισμό.
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να ορίσει κανείς τη δημιουργική ικανότητα:

α) είναι εκείνο το είδος σκέψης που οδηγεί σε δημιουργικά προϊόντα, σε νέα, πρωτότυπα, μοναδικά ή ασυνήθιστα προϊόντα, που όμως είναι χρήσιμα για το άτομο ή την κοινωνία στην οποία ζει. Τέτοια είναι οι εφευρέσεις, οι θεωρίες, τα καλλιτεχνικά έργα, οι τεχνολογικές κατασκευές, οι νόμοι, οι ιατρικές ανακαλύψεις . Ακόμα και η αλλαγή στη διακόσμηση ή στον τρόπο ζωής είναι δημιουργικό προϊόν.

β) Με βάση τις γνωστικές διεργασίες, δημιουργική σκέψη ορίζεται ως η λύση προβλημάτων στα οποία δεν υπάρχει μόνο μια λύση, αλλά πολλές. Γι’ αυτό ονομάζεται και παραγωγική , αποκλίνουσα, αλλά και πλάγια σκέψη, με την έννοια ότι επιδιώκει έμμεσες λύσεις, αξιοποιώντας τα στοιχεία γύρω από το πρόβλημα κι όχι μόνο τα δεδομένα του προβλήματος, όπως κάνει η κάθετη σκέψη. Το χιούμορ, για παράδειγμα, πολλές φορές, είναι μια δημιουργική απάντηση σε μια συμβατική περίσταση

γ) Η δημιουργική σκέψη ως ικανότητα ορίζεται με βάση την επίδοση σε έργα που επιζητούν πρωτοτυπία, απόμακρους συνειρμούς και ασυνήθιστες ιδέες.

Η σύγχρονη παιδαγωγική διακρίνει δύο τρόπους σκέψης που καθορίζουν το είδος της δημιουργικής ικανότητας που θα αναπτυχθεί στον άνθρωπο. Η συγκλίνουσα σκέψη θεωρείται πως εργάζεται στο αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου και είναι η σκέψη που αναλύει, ελέγχει, συμπεραίνει με βάση τη λογική, καταλήγει σε μια απάντηση. Οι περισσότερες εκπαιδευτικές δραστηριότητες στις οποίες συμμετέχουν τα παιδιά προάγουν την αναλυτική, λογική ή αλλιώς “συγκλίνουσα” σκέψη. Το δεξί ημισφαίριο είναι περισσότερο υπεύθυνο για τη δημιουργική ικανότητα, τον τρόπο σκέψης που “ερευνά, έχει περιέργεια, παίζει, αισθάνεται, φαντάζεται και αποκλίνει”. Η σκέψη αυτή που ονομάζεται και “αποκλίνουσα” βασίζεται στη φαντασία, οδηγεί στη δημιουργία νέων ιδεών, θεωριών, μεθόδων, προϊόντων και στην επίλυση προβλημάτων με πρωτότυπους τρόπους και πολλαπλές λύσεις. Οι δύο τρόποι σκέψης, όταν είναι ισόρροπα ανεπτυγμένες, επιτυγχάνουν τον μέγιστο βαθμό δημιουργικότητας και βοηθούν τον άνθρωπο να έχει μια αρμονική σχέση με τον εαυτό του.

Προσεγγίσεις της ψυχολογίας δίνουν απαντήσεις για το ερώτημα του τρόπου σκέψης που χαρακτηρίζει τα δημιουργικά άτομα.
Διάφοροι ατομικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες συναντούνται σε ανθρώπους που εξασκούν τη δημιουργική ικανότητα, πέρα από την ευφυία και το ταλέντο:
Οι ατομικοί παράγοντες που σχετίζονται με την ίδια τη γνωστική ικανότητα είναι ο αποκλίνων τρόπος σκέψης, η εξειδίκευση σε κάποιον συγκεκριμένο γνωστικό τομέα και η γνώση των αντίστοιχων ικανοτήτων που απαιτούνται. Παράγοντες σε σχέση με την προσωπικότητα είναι η δέσμευση στην ανάληψη καθηκόντων και η ικανότητα συγκέντρωσης, η ύπαρξη κινήτρων και παρότρυνσης, η ερευνητικότητα, η δεκτικότητα προς το καινούργιο, και η ανεκτικότητα προς το ασαφές και διφορούμενο.

Ερευνητές έχουν διαπιστώσει πως τα δημιουργικά άτομα είναι δεκτικά σε ερεθίσματα του περιβάλλοντος τα οποία άλλοι άνθρωποι ούτε καν θα πρόσεχαν. Η δεξιότητα αυτή έχει σχετιστεί με το χαμηλό βαθμό της «λανθάνουσας αναστολής» -η οποία αποτελεί και ιδιότητα των ζώων- να αγνοούν ασυνείδητα τα περιβαλλοντικά ερεθίσματα για τα οποία η πείρα έχει δείξει ότι δεν σχετίζονται με τις ανάγκες του. Τα άτομα με χαμηλή λανθάνουσα αναστολή λαμβάνουν υπόψη ερεθίσματα χωρίς χρηστική αξία, τα οποία δεν γίνονται συνειδητά αντιληπτά από άλλους ανθρώπους. Κατά μια έννοια ο τρόπος αντίληψης της πραγματικότητας επηρεάζει τη ποιότητα της δημιουργικής σκέψης. Χαρακτηριστική η φράση του Μιχαήλ Άγγελου ζωγράφου της Αναγγέννησης για τον τρόπο που προσλαμβάνει ένας καλλιτέχνης τον κόσμο “Είδα τον άγγελο μέσα στο μάρμαρο και το σμίλεψα μέχρι που τον απελευθέρωσα”.

Η δομημένη φαντασία θεωρείται άλλο ένα χαρακτηριστικό του δημιουργικού τρόπου σκέψης. Σύμφωνα με τη θεώρηση αυτή οι δομές που δημιουργούνται κατά την παραγωγική διαδικασία, αποδίδονται στην προηγούμενη γνώση των ατόμων. Κατ’ επέκταση, όταν οι άνθρωποι έρχονται αντιμέτωποι με προβλήματα, στα οποία καλούνται να χρησιμοποιήσουν τη φαντασία τους, τείνουν να παράγουν λύσεις – προϊόντα που είναι δομημένα σε ποικίλους τρόπους. Η επιλογή των καλύτερων δυνατών λύσεων γίνεται σύμφωνα με τη συσσωρευμένη γνώση που προυπάρχει. Η δεξιότητα αυτή είναι ανατροφοδοτούμενη καθώς τα άτομα χρησιμοποιούν και ενσωματώνουν στις νέες μορφές που προσλαμβάνουν από το περιβάλλον τις υπάρχουσες γνωστικές τους δομές και τα γνωστικά σχήματα που αφορούν τα προσωπικά τους βιώματα και απόψεις.

Όσον αφορά την έμπνευση, έχει φανεί πως είναι μια διαδικασία που πυροδοτείται από ένα σημασιολογούμενο ερέθισμα. Από εκεί και πέρα η έκλαμψη μιας ιδέας μπορεί να διαμορφωθεί από τη σύνδεση πραγμάτων που είναι φαινομενικά άσχετα μεταξύ τους.

Για το αν η δημιουργικότητα είναι έμφυτη ή καλλιεργείται, οι παιδαγωγικές θεωρήσεις εκτιμούν πως μπορεί να καλλιεργηθεί και μάλιστα, ο ρόλος του σχολείου και της εκπαίδευσης είναι βασικός φορέας προς αυτή τη κατεύθυνση. Έχει ειπωθεί πως “Όταν ο εγκέφαλος γεμίζει με διάφορες εικόνες, μνήμες, γνώσεις, τότε διευρύνεται η σκέψη. Παράγονται περισσότεροι και πιο γρήγοροι συνειρμοί όσο μεγαλύτερο απόθεμα εμπειριών διαθέτει κανείς“. Για να αναπτυχθεί η δημιουργική σκέψη χρειάζεται εξάσκηση του μυαλού με διάφορες τεχνικές (πχ.καταιγισμός ιδεών, αλλαγή του τρόπου οπτικής διαφόρων ερεθισμάτων, ανακάλυψη προβλημάτων όχι παρουσίαση, εύρεση πολλαπλών λύσεων) και ενθάρρυνση.

Είναι φαινόμενο σε άτομα που διαθέτουν αποθέματα συσσωρευμένης δημιουργικότητας, να δημιουργούνται προβλήματα συμπεριφοράς, όπως κάθε ενέργεια ύπο πίεση δεν βρίσκει τη σωστή διέξοδο. Πιθανά αίτια καταστολής της δημιουργικότητας είναι ο φόβος της αποτυχίας, η τάση για κοινωνική ομοιομορφία, η αποθάρρυνση της δημιουργικότητας μετά την ηλικία του δημοτικού σχολείου κ.α. Τα άτομα που υποφέρουν από καταπιεσμένη δημιουργικότητα, η οποία με κάποιο τρόπο κατεστάλη ή υπονομεύτηκε, συνηθέστερα παρουσιάζουν πλήξη, ανία, απαισιοδοξία ή μονοτονία.

Όπως αναφέρθηκε στην αρχή, η δημιουργική ικανότητα δε συνδέεται μόνο με τη τέχνη. Η τέχνη όμως διευκολύνει τη δημιουργικότητα. Η δημιουργία και οι τέχνες είναι έννοιες που συναντώνται σε διάφορες θεραπευτικές προσεγγίσεις. Μία πρόταση μιας εικαστικής θεραπεύτριας πάνω σε αυτό το ζήτημα είναι η εξής: “από τη μια μεριά το άτομο που δημιουργεί σα να κάνει μια υπέρβαση από τον εαυτό του. Πρόκειται για μια αίσθηση σα να λαμβάνει κανείς μέρος σε μια εμπειρία πιο οικουμενική από τις ιδιαίτερες συνθήκες της ζωής του. Από την άλλη, το υλικό από το οποίο φτιάχνεται το δημιούργημα είναι βαθιά προσωπικό, φέρνοντας έτσι το άτομο που δημιουργεί πιο κοντά στον εαυτό του. Η ενσωμάτωση είναι το αποτέλεσμα της συνάντησης του ‘προσωπικού’ και του ‘οικουμενικού’. Και βέβαια η δημιουργικότητα προσφέρει ευχαρίστηση. “

Η σχέση δημιουργικότητας και έκφρασης είναι έννοια που εμφανίζεται συχνά σε νεώτερες θεραπευτικές παρεμβάσεις όπως η δραματοθεραπεία, η μουσικοθεραπεία, η θεραπεία μέσω της φιλοσοφίας και του παραμυθιού, η εικαστική θεραπεία. Έχει φανεί πως σε ανάλογες ομάδες καλλιτεχνικής έκφρασης έχουν παρατηρηθεί σημαντικές ευεργετικές επιδράσης. Η συναισθηματική έκφραση μέσω των τεχνών και η ανάδυση αναγκών. Η απελευθέρωση του φαντασιακού κόσμου και η ενίσχυση της αυτογνωσίας μέσω του αποσυμβολισμού των έργων, εμπλουτίζουν την εμβάθυνση των ατόμων. Η ίδια η επιστήμη της ψυχοθεραπείας προσπαθεί να επιτύχει τους στόχους της με την υλοποίηση τέτοιων βιωματικών εμπειριών.

Εν κατακλείδι η δημιουργικότητα είναι μια έννοια που συνδέεται νοηματικά με πολλές έννοιες όπως: έμπνευση, φαντασία, επινοητικότητα, σύλληψη, εύρεση, έκφραση, λύση, παραγωγή, πρωτοτυπία, αυθεντικότητα.

[Elena Episkeptis]

Πόσταρα μια παλιά εργασία... Για μένα το γράψιμο και η μουσική είναι το είδος της δημιουργίας που με γεμίζει περισσότερο... Εσείς πως ασκείτε τη δημιουργική σας ικανότητα?

[μαρκελα]

.. Κατά μια έννοια ο τρόπος αντίληψης της πραγματικότητας επηρεάζει τη ποιότητα της δημιουργικής σκέψης. Χαρακτηριστική η φράση του Μιχαήλ Άγγελου ζωγράφου της Αναγγέννησης για τον τρόπο που προσλαμβάνει ένας καλλιτέχνης τον κόσμο “Είδα τον άγγελο μέσα στο μάρμαρο και το σμίλεψα μέχρι που τον απελευθέρωσα”...

Έλενα, ενδιαφέρουσα η εργασία σου και μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση η φράση αυτή του Μιχαήλ Άγγελου..,
γιατί το είδος της δημιουργίας που με γεμίζει περισσότερο και ασκώ είναι της αγιογραφίας.

[nflu]

Δυστυχως....με τεχνες και συναφη δεν τοχω.....αν και θαθελα διακαως να ζωγραφιζω...ή να ξερω καποιο μουσικο οργανο...ή να εχω την απαιτουμενη φαντασια για να συγγραφω......:(
ομολογω πως το να κανεις κατι δημιουργικο ειναι εξαιρετικος τροπος για να διοχετευεις την ενεργεια σου....και να γεμιζεις ψυχικα απο το αποτελεσμα....
ακομα και οταν ειχα δουλεια...δημιουργικη δεν την ελεγες...κι αυτο ηταν κατι που παντα με στεναχωρουσε απιστευτα.....
παντως...ξερω να κανω ενα σωρο μαστορεματα...και επειδη επρεπε να σουλουπωσω μονη μου...ενα παλιο σπιτι...εκανα πολλα...
βαζω πλακακια,σοβατιζω,βαφω,περ ναω υδραυλικα ,αποχετευτικους σωληνες...σπατουλαρισματα... .αρκετα ηλεκτρικα...τι αλλο εχω περασει και μονωση στην ταρατσα με ασφαλτοπανο...αλλα αυτη δεν την πετυχα....
το αποτελεσμα με κανει πολλες φορες να νιωθω πολυ ομορφα...γιατι ειναι απο τα χερακια μου...:)

[RockElCasbah]

Αν δεν είχα την ποίηση - και τα τελευταία χρόνια τη συγγραφή εν γένει - θα είχα σαλτάρει. Και λόγω των όσων πέρασα, και κυρίως, λόγω του τρόπου ζωής που επέλεξα... επίσης τελευταία ανακάλυψα - το ήξερα αλλά δεν ασχολούμην - πως γράφω μουσική επίσης. Καμιά φορά αναρωτιέμαι, ακόμη και τώρα... αν δεν είχα κατάθλιψη και δεν είχα περάσει από αλκοολισμό... άραγε θα τα είχα όλα αυτά;...:)... κανείς δε θα απαντούσε με σιγουριά. Το μόνο που ξέρω να πω με σιγουριά είναι πως αν δεν είχα το συγκεκριμένο χαρακτήρα, δε θα ήξερα τί σημαίνει "δημιουργικότητα"... άντε, κι ένα δείγμα με πολύ αγάπη...:)...

http://www.youtube.com/watch?v=BNrifgjbprE

[μαρκελα]

..ακομα και οταν ειχα δουλεια...δημιουργικη δεν την ελεγες...κι αυτο ηταν κατι που παντα με στεναχωρουσε απιστευτα.....
παντως...ξερω να κανω ενα σωρο μαστορεματα...και επειδη επρεπε να σουλουπωσω μονη μου...ενα παλιο σπιτι...εκανα πολλα...
βαζω πλακακια,σοβατιζω,βαφω,περ ναω υδραυλικα ,αποχετευτικους σωληνες...σπατουλαρισματα... .αρκετα ηλεκτρικα...τι αλλο εχω περασει και μονωση στην ταρατσα με ασφαλτοπανο...αλλα αυτη δεν την πετυχα....
το αποτελεσμα με κανει πολλες φορες να νιωθω πολυ ομορφα...γιατι ειναι απο τα χερακια μου...:)

φλου που εποχή για τέχνη! αν και λένε πως η δημιουργία προκύπτει και μέσα απ' τις δυσκολίες της ζωής..
Πάντως κι οι δικές σου δημιουργικές ενασχολήσεις, είναι πιο σημαντικές αυτή την στιγμή, γιατί συνδυάζουν κι ανάγκες για επιβίωση!

[ΗΛΙΑΝΝΑ]

http://www.bloglife.gr/wp-content/up...07/votsala.pnghttp://www.xechoro.gr/images/various...%20botsalo.jpgλέω να αρχίσω να κανω ζωγραφιστα βότσαλα μου αρεσει

[Gothly]

Πόσταρα μια παλιά εργασία... Για μένα το γράψιμο και η μουσική είναι το είδος της δημιουργίας που με γεμίζει περισσότερο... Εσείς πως ασκείτε τη δημιουργική σας ικανότητα?

εγώ σχεδιάζω. γενικά.. και ειδικά. οταν έχω όρεξη ή οταν πρέπει λογω σχολης.
κυρίως αυτό μου αρεσει να σχεδιάζω ειτε κατι ασχετο δικο μου ειτε για τη σχολη.
επισης μου αρέσει να βγαζω φωτογραφίες διαφορες πολλες ακομη κ βλακειες, (οχι εμενα) απλα δε ξερω τωρα αν αυτο ειναι δημιουργικο απόλυτα γιατι ολοι εχουν μια φωτογραφικη...

[nflu]

http://www.youtube.com/watch?v=BNrifgjbprE

Ροκ...αυτο το χεις γραψει εσυ; τωρα το καταλαβα....αν καταλαβα και σωστα....
ειναι εξαιρετικο..........

και τωρα που μπηκα κι εψαξα περισσοτερο....ειναι και η φωνη δικη σου;

δεν εχω λογια.............πολυ ομορφο.....

[Elena Episkeptis]

Καλησπέρα και χαίρομαι που ακούω τόσα καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα και σίγουρα θα είναι κι άλλα...
RockElCasbah Το κομμάτι έχει πολύ γούστο! Η κιθάρα πολύ μου αρέσει, Μάλλον είσαι ξεφτέρι και στα προγράμματα τύπου cubase
Η αγιογραφία με ξάφνιασε πιο πολύ από όλα
Και η ζωγραφική στις πέτρες καλό (αν σου πω ότι πήγε το μυαλό μου σε ένα επεισόδιο της Δέκατης εντολής -ημουν μεγάλη φαν- τι θα με πεις ???

Προσθέτω άλλο ένα δημιουργικό και απαραίτητο χόμπι.... την μαγειρική φυσικά!!!! εκεί να δεις φαντασία και χαρά

[RockElCasbah]

Ροκ...αυτο το χεις γραψει εσυ; τωρα το καταλαβα....αν καταλαβα και σωστα....
ειναι εξαιρετικο..........

και τωρα που μπηκα κι εψαξα περισσοτερο....ειναι και η φωνη δικη σου;

δεν εχω λογια.............πολυ ομορφο.....

Καλησπέρα στην παρέα. Ναι, το κομμάτι είναι δικό μου Φλου, ολάκερο, αλλά η φωνή είναι της αδελφούλας μου... μην ανησυχάτε δε κάνω διαφήμιση, έτσι κι αλλιώς το σιντί δε κυκλοφορεί στην Ελλάδα ακόμη... Έλενα σ' ευχαριστώ, δεν έχω ιδέα για το πρόγραμμα που λες. Τα όργανα είναι ζωντανά - σπαρταράνε, λολ - στην ηχογράφηση... δρόσισε λίγο ρε μάγκες, γκαγκάνιασα με αυτό τον κήπο, δεν αντέχω άλλο...:)...

[nflu]

εε...λοιπον Ροκ....εχεις ταλεντο!

[RockElCasbah]

... εξού και απέχω από μια... ελλάδα που έχει ταλέντο... θα μπορούσα να γράψω 2 - 3 Άρλεκιν - μυθιστορήματα - και να γκαγκανιαστώ σε καμιά έκθεση βιβλίου... τουλάχιστον, θά 'βγαζα φράγκα που στην τελική θα πήγαιναν για καλό σκοπό... αλλά όχι για... κοινωνικά αποδεκτό... γιόμισε ο τόπος από καλλιτέχνες Φλου... πώς θα μείνουμε αλλιώτικοι αν κάνουμε το ίδιο με δαύτους;...:)... αλλά έλα που δε μπορώ να πάρω πίπες παρά μόνο απ' αυτούς που μου γουστάρουν;...:)...

... βάνω τραγουδάκι, άσχετο αλλά μού 'ρθε...

http://www.youtube.com/watch?v=N4d7Wp9kKjA&feature=list_other&playnext=1& list=AL94UKMTqg-9DtYY-h3h3CL2eI1LkHmOgi

[λιλιουμ]

Αν δεν είχα την ποίηση - και τα τελευταία χρόνια τη συγγραφή εν γένει - θα είχα σαλτάρει. Και λόγω των όσων πέρασα, και κυρίως, λόγω του τρόπου ζωής που επέλεξα... επίσης τελευταία ανακάλυψα - το ήξερα αλλά δεν ασχολούμην - πως γράφω μουσική επίσης. Καμιά φορά αναρωτιέμαι, ακόμη και τώρα... αν δεν είχα κατάθλιψη και δεν είχα περάσει από αλκοολισμό... άραγε θα τα είχα όλα αυτά;...:)... κανείς δε θα απαντούσε με σιγουριά. Το μόνο που ξέρω να πω με σιγουριά είναι πως αν δεν είχα το συγκεκριμένο χαρακτήρα, δε θα ήξερα τί σημαίνει "δημιουργικότητα"... άντε, κι ένα δείγμα με πολύ αγάπη...:)...

http://www.youtube.com/watch?v=BNrifgjbprE

παααααρα πολυ ομορφο ροκ!! Αληθεια εχεις γραψει και τη μουσικη?? Για στιχους οκ το καταλαβα!! Μου αρεσε παααρα πολυ, θελω να ακουσω και αλλα!!!! Η μουσικη φοβερη!! Και δε στο λεει κανενας εντελως ασχετος!! περιμενω το σιντι κανονισε!!!!!!

το ξαναακουσα, γαματοι οι στιχοι γαματοι γαματοι γαματοι!!!!!!

[nflu]

....ναι ειναι εξαιρετικο!!!!!!