Μία συζήτηση για την κατάθλιψη
Αναφέρεται συχνά το πρόβλημα της κατάθλιψης από πολλά μέλη, αλλά, τελικά τι είναι η κατάθλιψη; Ποιος είναι αυτός ο "εχθρός" που μας ταλαιπωρεί; Είναι τελικά η κατάθλιψη ασθένεια ή όχι;
Η Φροϊδική οπτική θεωρεί ότι η κατάθλιψη είναι ο θυμός που στέφεται στον εαυτό αλλά ποτέ μου δεν το κατάλαβα αυτό.
Κατά την άποψή μου, η κατάθλιψη δεν είναι ασθένεια ούτε συναίσθημα αλλά ένας εγγενής μηχανισμός που διαθέτουν όλα τα θηλαστικά και ενεργοποιείται ανάλογα με τις συνθήκες. Ως μηχανισμός (αλλά και ο κάθε μηχανισμός που διαθέτουμε όπως ο μηχανισμός του πένθους, της προσκόλλησης, της βιωματικής ενσυναίσθησης κ.α.) αποσκοπεί στην εξασφάλιση της επιβίωσης του ατόμου- με λίγα λόγια ο μηχανισμός αυτός όταν ενεργοποιείται θέλει να μας προστατέψει από κάποια πραγματική η φανταστική απειλή. Τώρα θα μου πείτε δικαιολογημένα, πως είναι δυνατόν να συμβαίνει κάτι τέτοιο! Πως μπορεί αυτή η άσχημη και μισητή κατάσταση να προάγει την επιβίωσή μου αφού εγώ νοιώθω πως δεν ζω. Εδώ το μόνο που μπορώ να υποθέσω είναι το ότι η βιολογία μάλλον νοιάζεται περισσότερο με το αν ζω ή όχι και λιγότερο με το πως ζω και ίσως δικαιολογημένα διότι, για να ασχοληθούμε με το δεύτερο θα πρέπει πρώτα να εξασφαλίσουμε το πρώτο. Ας δώσω ένα παράδειγμα:
Σε μία ομάδα θηλαστικών (π.χ. χιμπατζίδες) το κυρίαρχο αρσενικό μονοπωλεί τα υπόλοιπα θηλυκά. Ο νεαρός χιμπατζής νοιώθει μία τεράστια έλξη για τα θηλυκά αλλά και έναν μεγάλο φόβο για τον τύπο απέναντι που θα τον τσακίσει εάν τολμήσει να απλώσει το χέρι του στο μέλι. Εδώ υπάρχουν δύο επιλογές: η σύγκρουση και η υποταγή. Το τι θα αποφασίσει να κάνει ο νεαρός χιμπατζής εξαρτάται κυρίως από το κατά πόσο θα υπερισχύσει το συναίσθημα του φόβου το οποίο θα προκαλέσει και τις αντίστοιχες συμπεριφορές. Εάν ο φόβος νικήσει τότε υπάρχει ένα πρόβλημα: πως αυτός ο χιμπατζής θα μπορέσει να διαχειριστεί το έντονο πάθος που όπως φαίνεται θα μείνει ανικανοποίητο? Στο σημείο αυτό έρχεται ο μηχανισμός της κατάθλιψης που εάν είχε φωνή θα έλεγε: "άκουσε φιλαράκι. Αντιλαμβάνομαι τον πόθο που νιώθεις για τα γκομενάκια αλλά δεν σε βλέπω να την βγάζεις καθαρή με τον τύπο που έχει φάει καμιά δεκαριά σαν εσένα μέχρι τώρα. Και επειδή σε κόβω και λίγο μπουνταλά και θα την κάνεις την μαλακία άσε να αναλάβω εγώ τα πράματα. Θα σε κάνω λοιπόν να μην επιθυμείς και τόσο αυτό που σου μοιάζει απειλητικό. Εντάξει δεν θα πηδήξεις αλλά δεν θα σε νοιάζει και τόσο".
Σε συναισθηματικό επίπεδο δεν λειτουργούμε και πολύ διαφορετικά από τους χιμπατζίδες.
Η κατάθλιψη είναι μία μορφή υποταγής-παραίτησης όταν θεωρούμε ότι αδυνατούμε να ελέγξουμε το περιβάλλον που είναι ή νομίζουμε ότι είναι απειλητικό. Δεν είναι τυχαίο ότι ο καταθλιπτικός άνθρωπος βλέπει τον εαυτό του ανήμπορο. Στο παραπάνω παράδειγμα η απειλή είναι πραγματική και μελέτες δείχνουν ότι πράγματι σε τέτοιες ομάδες θηλαστικών τα αρσενικά που υποτάσσονται αναπτύσσουν συμπεριφορές απόσυρσης. Στις σύγχρονες κοινωνίες των ανθρώπων οι απειλές είναι κυρίως πλασματικές και όχι πραγματικές. Όμως ο συναισθηματικός μας εγκέφαλος που νομίζει ότι βρισκόμαστε ακόμα στην εποχή του λίθου θα μας προστατέψει με κατάθλιψη απλά και μόνο εάν πιστέψουμε ότι είναι πραγματικές και δεν έχουμε την δύναμη να κάνουμε κάτι γι' αυτό.
Εσείς τι λέτε?